Corruptie, postcodeloterij en windenergie

... of het zondagse gezicht van de democratie in Friesland

Fryslân foar de Wyn – het samenwerkingsverband ter bevordering van windenergie van Platform Duurzaam Fryslân, de Friese Milieufederatie en het Comité Hou Friesland Mooi – heeft een ingenieus systeem bedacht om de Friese bevolking gunstiger te stemmen jegens het plaatsen van megawindmolens. 

Kijk naar de Postcodeloterij: wie in het winnende postcodegebied woont, krijgt de hoofdprijs. Bij Fryslân foar de Wyn werkt het net zo. Als een dorp akkoord gaat met de plaatsing van een cluster megamolens in de buurt, dan belooft Fryslân foar de Wyn dat een deel van de opbrengst van de elektriciteitsverkoop ten goede komt aan de bevolking in het betreffende postcodegebied. En, vooruit, ook nog aan hen met direct aanpalende postcodes. 

Dat is slim bedacht en het klinkt ook heel sociaal. Natuurlijk is het fijn dat de mensen die het meeste last hebben van megamolens – geluidsoverlast, horizonvervuiling, schaduwterreur, waardevermindering van onroerend goed – daar iets voor terug krijgen. Maar dan. Het eerste probleem met het ideetje is dat de aantasting van het landschap door megamolens niet alleen een zaak is van wie in het windwingewest woont. Het staat zelfs zwart op wit in provinciale nota’s en visies: het open Friese landschap maakt deel uit van onze Friese identiteit. Dus plaatsing van molens van honderd tot honderdvijftig meter hoogte treft ons allemaal. 

Het tweede probleem is dat het riekt naar corruptie en omkoping. Het besluit om wel of niet dergelijke ingrijpende veranderingen in de leefomgeving aan te brengen als het bouwen van windmolens die hoger zijn dan de Achmea-toren, behoort een democratisch besluit te zijn. Dat betekent in ieder geval dat het gegrondvest dient te worden op een vrije uitwisseling van argumenten, niet op het lokaal verstrekken van steekpenningen. 

Fryslân foar de Wyn zal zeggen dat ze slechts bestaande initiatieven inventariseert, waarover een commissie later dit jaar de provincie zal adviseren. Maar duidelijk is dat Fryslân foar de Wyn alleen die initiatieven kansrijk acht, die gebaseerd zijn op ,,draagvlak” en  ,,participatie” van omwonenden, in ronde taal, op meedelen in de winst. Tijdens de komende informatieavonden van Fryslân foar de Wyn zal dat een van de criteria zijn, zoals haar website meldt: ,,Tijdens deze avond focussen we alleen op het windplan in kwestie, of dit plan door omwonenden ondersteund kan worden, of wat er nog moet gebeuren voor dat het geval is.”

Een en ander vertaalt zich ook in active advisering vóóraf. Zo is Johannes Houtsma, penningmeester van It Fryske Gea, betrokken bij zowel Fryslân foar de Wyn als, via zijn financieel adviesburo DaVinci Finance, bij de advisering van de stichting LEF die in Ferwerderadiel windmoleninitiatieven propageert en coördineert.

Morgen, of zaterdag, als Fryslân foar de Wyn maar liefst 66 lokale windenergie-initiatieven in Friesland zal presenteren, is het goed om bovenstaande in het achterhoofd te houden. De manier waarop Fryslân foar de Wyn, daarin gesteund door het provinciebestuur, probeert om invulling te geven aan de Rijksopdracht aan Friesland om in 2020 530 megawatt aan windenergie te hebben gerealiseerd, kan democratisch van geen kant, in geen enkele filosofie, door de beugel. 

Dat neemt niet weg dat er pijnlijke keuzes moeten worden gemaakt, zolang Friesland zich verplicht voelt om die 530 megawatt te realiseren. Er ligt een plan voor 250 megawatt in het IJsselmeer, en op het Friese vasteland wordt nú al 160 megawatt opgewekt. Als we akkoord gaan met molens in het IJsselmeer, hebben we dus nog een inspanningsverplichting van 120 megawatt. 

Daar zou, als de Noordzee een onhaalbare optie is (waarom eigenlijk?), de Afsluitdijk voor kunnen worden aangewezen. In Gods naam dan maar. Als we daarmee het zondagse gezicht van de democratie in Friesland kunnen redden.


.