woensdag 30 november 2011

Tim de Vries treedt op bij Nederlands Dans Theater

De jonge violist Tim de Vries (11) zal zaterdag 21 januari 2012 optreden bij het Nederlands Dans Theater tijdens Switch ’12 in het Lucent Danstheater in Den Haag. Switch ’12 steunt het Jeugdcultuurfonds.


Van de website van het NDT:

"The annual event created by the dancers of the Nederlands Dans Theater 1 and 2. In that one evening each year the dancers are given the opportunity to express themselves through art by presenting their own works, the audience gets to enjoy and taste a vast variety of creative pieces, and last but definitely not the least, all the money raised goes to charity. A different charity is chosen every year by the dancers.

"This year SWITCH will be supporting the Dutch charity Jeugd Cultuur Fonds. We think that everyone should have access to arts. It is very important that arts is a part of education. Unfortunately there are many underprivileged children who dream of being musicians, actors, singers etc., but they have no financial capacities to afford art classes.

"Jeugd Cultuur Fonds makes it possible for them to get those lessons, teachers and material. The dancers feel it is rewarding to know they can be a part of helping these children get connected to their artistry, creativity, talent and dreams. The dancers are working to make SWITCH’12 a creative, fun and pleasant event to attend.

Check Switch’s blogspot to get the ‘inside scoop’ on the work in progress of SWITCH ’12 : switch-ndt.blogspot.com or Facebook."

Bekijk en beluister optredens van Tim hier: http://www.youtube.com/watch?v=dMtvPfIBpaw, hier: http://www.youtube.com/watch?v=j0IGUOuWSHM en hier: http://www.youtube.com/watch?v=JcNRG3iQ_cQ

dinsdag 29 november 2011

KOLLUM (23): Explore de Fryske literatuer, wêrom net?

It is nuver, mar justerjûn kaam it petear wer op it lot fan it Fryske boek.

By de evaluaasje fan de Moanne fan it Fryske Boek, bedoeld foar de dielnimmers oan it programma, wiene bûten de meiwurkers fan Tresoar fiif (5) minsken oanwêzich.

Miskien om’t de opkomst net heger wie, koe de seal it al rillegau iens wurde oer de needsaak fan in nije opset.

Troch de Moanne mear it karakter fan in regionaal rûnreizgjend multydissiplinêr festival te jaan, sil it better mooglik wêze om omtinken te freegjen foar Fryske skriuwers en Fryske boeken. Spearpunten meitsje, dêr giet it om. Elke kear twa dagen lang alles út ’e kast lûke wat muzyk en optredens oanbelanget, en dat op fiif of seis plakken yn ’e provinsje. Dêrby ek bûtenlânske bands op de planken bringe. Explore de Fryske literatuer, wêrom net?

De fraach wie al of it allegear yn dy fiif wike moat, of better útspraat wurde kin oer it jier.

Mar yn alle gefallen: mikke op de gruttere sealen. Want it kin moai wis net allinnich komme fan aktiviteiten yn kafeetsjes, bibleteken en âldereinhuzen. Foar de kosten fan sa’n oanpak - der is in festivalorganisator noadich - kin miskien sjoen wurde nei sponsoren en organisaasjes lykas Ljouwert/Fryslân 2018.

Fan de nije stichting Boeken fan Fryslân wurdt te min fernaam, wie de communis opinio ûnder de dielnimmers, ik bedoel Hylke Speerstra, Pieter de Groot, Douwe Kootstra, Ferdinand de Jong en mysels. Ek foel der wol ris in ûnfoechsum wurd oer de ûndúdlike besteging fan in hiele hoop sinten, de ferdwinende expertise by de provinsje en de skandalige winstpolityk fan de net-ûnôfhinklike boekhannels.

Nimmen wit fansels wat der mei de ynput yn dizze evaluaasje dien wurde sil mei it each op de output derfan. Mar it bier nei ôfrin, ûnder de luifel by de oranjebaarnende bûtenkachel, smakke der net minder om.

The Be Good Tanyas - Rain And Snow

maandag 28 november 2011

It hat net folle doel om te bivakmûtsen op YouTube

Reaksje op FaceBook, yn de groep Fryslân en de Fryske taal:

Ik bin bang dat bivakmûtsen op YouTube en 3000 deaden 700 jier lyn net folle helpe om it foech fan de provinsje te fergrutsjen... De iennichste manear om dêr nei ta te wurkjen is safolle mooglik minsken derfan te oertsjûgjen dat wy hjir eat hawwe dat de muoite wurdich is. Op it foarste plak: in taal. Dêr't wy sels fierstente min acht op slaan. Op it twadde plak: de romte. Dy't wy sels folplempe mei ûnrant. En op it tredde plak: in eigenheid, dêr't de finger lykwols net samar even op lein wurde kin. Ik doar de stelling wol oan dat inisjativen lykas it Keppelfeest, de Reis 2018 en aansen wat der noch mear yn it ramt fan KH 2018 barre sil, folle en folle wichtiger binne as "de betinking" oait wêze sil. It hat net folle doel en skop elke kear mar wer tsjin de Nederlânske steat oan. It hat folle mear doel en besykje de Friezen te ferlieden ta... harren sels. Amen.

zondag 27 november 2011

Rekord oantal besikers op seedyksterfeartfisk

Seedyksterfeartfisk is hjoed foar it earst sûnt de take-off yn desimber ferline jier troch de magyske grins fan 2800 pageviews yn ’e moanne hinne batst. Dat binne rûchwei 94 pageviews deis.

It faakst oanklikt wurde de kollums. De beide Gysbert-kollums fan 8 en 9 novimber op 1 en 3, en mei stip op 2 it ferhaal fan de Moanne dat it ferhaal fan it jier net is.

Fierder is ek dúdlik, blykt út ûndersyk, dat de reklame op de feartfisk foar it Friesch Dagblad fertuten docht. Sjoch mar nei de oplagesifers.

Minder moai is de wat ôfwachtsjende resepsje fan de muzyk op de feartfisk. Faaks is alt.country net it populêrst ûnder de Friezen en moat der foar de gruttere oanklikoantallen oerskeakele wurde op house of hoe hjit soks. Of op Anneke Douma. Spitich, mar dat dogge wy moai net.

Moarn yn it Friesch Dagblad: Literêre reis yn in Switserske postbus nei Swarte Haan en Paesens-Moddergat

Moandei yn it Friesch Dagblad in ferslach fan de literêre reis, ôfrûne sneontemiddei, nei Swarte Haan en Paesens-Moddergat. Nei de lûden en wurden fan Tsjêbbe Hettinga, Sytse Pruiksma, Albertina Soepboer, Jan Kleefstra en Anne Chris Bakker:

"'Tsjin de wyn fan de see yn roppe wylpen de dei út ’e nacht tefoaren,' ymprovisearre dichter Tsjêbbe Hettinga yn it smûke restaurant op Swarte Haan. It ympresjonisme fan Hettinga syn as oanspield wrakhout opfandele see-, wyn- en ljochtwurden mong him like natuerlik as it gean en kommen fan it waadwetter mei de fûgellûden dy’t perkusjonist en komponist Sytse Pruiksma út allerhanne ynstreminten en ridskip tovere."

vrijdag 25 november 2011

KOLLUM (22): Dy't de oar it earst ferjout, hat wûn

Leave minsken, sa’t jim witte komt de ein fan it jier deroan. Tiid om te sjen wat de altyd mar trochtikjende klok ús brocht en nét brocht hat.

Tiid ek om ús eigen plak yn it grutte ferbân fan de dingen mei wat mear ôfstân te skôgjen, miskien om ús sels gelokkich te priizgjen mei wat wy goed dien hawwe, miskien om ferjouwing te freegjen oan ús neisten foar wat wy net goed dien hawwe.

Sis mar gerêst: foar wat wy grandioas ferknald hawwe. Ferknald, miskien om’t wy gjin oare wei seagen. Of de oare wei wol seagen, mar net doarden te rinnen. Of miskien boeide it ús efkes net oft wy wol etysk en yn de geast fan de hillige skriften hannelen. Om’t wy gjin hope mear hiene: de hope, dy’t de hegere machten ús bytiden ynflústerje, mar bytiden ek likehurd wer útflústerje.

Ferjouwing. Is it in yngewikkeld spultsje? Wolnee. Dy’t de oar it earst ferjout, hat wûn. Dy moaie rigel stiet yn neon te lêzen op in tsjerke yn Ljouwert.

Jo kinne der stúdzjes oer lêze, jo kinne Life of Brian nochris wer yn de dvd-spiler triuwe, jo kinne der fromme praatsjes oer hâlde tsjin oaren, jo kinne der in eigen slinger oan jaan sa’t it jo past, mar wêr’t it op oankomt is dat jo sels earne oerhinne stappe.

Net om’t noait bard wêze soe wat bard is, mar om’t jo as minske fierder ljeppe kinne as de pols fan jo eigen egootsje lang is. Net om foar jo sels in nij begjin op in stik wyt papier mooglik te meitsjen, mar om de oar sa’n stik wyt papier ta te skikken.

Leave minsken, sa kin der dochs noch in moai ein komme oan in ferlern jier. Sa kinne wy de boppe ús stelde bestjoerders ferjaan dat se hjir in jiskefabryk en dêr in sneldyk ha wolle – om se de kâns te jaan de folgjende kear better te bestjoeren.

Wy kinne ek ús kollega’s ferjaan dat se ús achter ús rêch om berabben – om se by steat te stellen de folgjende kear de goede wurden te finen. Us freondinne kinne wy ferjaan dat se wie dy’t se wie – om har by steat te stellen de folgjende kear harsels te wêzen. En we kinne ús sels ferjaan dat wy oars neat betinke kinne as in machteleas kollumke oan ’e ein fan it jier. Oer (en by wize fan) ferjouwing.

donderdag 24 november 2011

Moarnjûn: 'Het Noordelijk Gevoel...' yn Tresoar

Symposium: Het Noordelijk Gevoel... met Atte Jongstra, Remco Ekkers, Kester Freriks en Abe de Vries
vrijdag 25 nov. 19.00 - 22.30 uur
Locatie: Tresoar

Explore the North organiseert in samenwerking met Tresoar, Fries historisch en letterkundig centrum, op vrijdag 25 november een avond waarin de zoektocht naar ‘het noordelijk gevoel’ centraal staat. Onder leiding van dichter en avondvoorzitter Tsead Bruinja presenteren wij een veelzijdig programma met literatuur, poëzie en muziek. De Edda (een verzameling literaire en mythologische werken uit het middeleeuwse IJsland) vormt de rode draad van deze gratis toegankelijke avond.

Programma:
19.00 inloop met koffie en thee
20.00 opening Tsead Bruinja
20.05 Remco Ekkers, dichter
20.20 Atte Jongstra, schrijver
20.45 optreden Teitur, singer-songwriter
21.00 pauze
21.20 Kester Freriks, schrijver
21.45 Abe de Vries, dichter-fotograaf
22.15 optreden It Langstme en de Dea
22.30 afsluiting met hapje/drankje

Locatie: Tresoar, Boterhoek 1, Leeuwarden, aan de voet van de Oldehove
(parkeergarage Oldehoofster Kerkhof)

Toegang gratis, maar wel graag even aanmelden via info@tresoar.nl of 058-7890789.

maandag 21 november 2011

Keppelsneon yn it skaad fan it 'Frollânsk'

Hjoed yn it Friesch Dagblad: 'Keppelsneon yn it skaad fan it "Frollânsk"', in ferslach fan it slotfeest yn Boalsert:

"Nei in opfiering fan ‘Simson / Samson’ – in kombinaasje fan in sêne út it toanielstik ‘Simson’ fan Schurer en stikken út de opera ‘Samson et Dalila’ – koene de Frysksinnige Keppelfeestfierders foldien mar oan waarmte ta op hûs oan. Mei it gefoel dat se dielnommen hiene oan in feest dat op ien of oare manear belangryk wie. Al spoeke harren miskien noch al it sizzen fan dy nep-Gysbert yn ’e holle om. 'In âld sprekwurd seit: keppele skiep fersûpe it earst. Dat, is it wol sa’n goede saak, in keppelfeest? Dêr ha ik even oer neitocht'."

zondag 20 november 2011

KOLLUM (21): It ferhaal fan de Moanne is net it ferhaal fan it jier

As der in retrospektyf skreaun wurde moat dat in sjoernalistyk ûndersyk neamd wurde kin, yn dit gefal in ûndersyk nei de fraach wêrom’t de reis nei 2018 sa út koerts reitsje koe, sjoch it artikel ‘Van visioen tot hoofdpijndossier’ yn de lêste ôflevering fan de Moanne, dan kin de skriuwer op in stuit op syn minst twa paden foar him sjen.

It iene bochtet ta nei in sa folslein mooglik byld fan oarsaken, sûnder dat de steller al foarôf liket te witten hoe en wat, en komt del op in sa realistysk mooglike skildering. It oare sjit rillegau de bosk yn fan de mieninkjes dy’t har yn guon kontreien al foarme hawwe en dy’t allinnich noch mar, foar de foarm, dokumintearre hoege te wurden, dat is: fan in retoryk foarsjoen.

It liket derop dat sjoernalist Richard de Boer net lang stind hat op de kar. Miskien heart er by in moderner slach reporters en tinkt er dat beide paden eins ien en itselde binne. Hoe oars it swartepytsjen te ferklearjen op basis fan twa bange, dus anonime boarnen, in pear byinoar garre sitaten en in tillefoantsje dat blykber net langer as twa tellen duorre hat mei de man dy’t yn it stik lykwols nei foarren komt as de haadskuldige oan it skandaal, de kertiermakker fan Kulturele Haadstêd 2018, Henk Keizer?

En hoe oars it nét-ûndersykjen te ferklearjen fan de amtlike ferantwurdlikheid fan de provinsje Fryslân? Mear yn it bysûnder it funksjonearjen fan ien amtlike ôfdieling. In ôfdieling dy’t net allinnich te krijen hat mei ûnderbesetting mar earst ek neat wist fan it fenomeen fan de Europeeske kulturele haadstêden en de finânsiering fan sokke útwrydske, ambysjeuze ideeën.

Mei oare wurden, neat yn it artikel seit my dat de auteur syn sinnen set hat op in speurtocht troch it folsleine bestjoersproses. Dat hinderet fierder net sa folle. In ferfeelsum spultsje fan op de man spylje kin ek syn nut ha. Mar as oer sa’n blomkoal dan ek noch it reammich remûladesauske fan it ynterlokaal-liberale sjagrijn útjitten wurdt– ‘wat moatte wy eins mei sa’n kulturele haadstêd, it is in optinksel fan de oerheid’ – ja, dan wurdt it in iterij mei lange tosken.

Ut sokke pannen slacht in damp dy’t my en jo grif ek troch de noastergatten giet as in warskôging, nammentlik as in suver moedeleas meitsjend sinjaal dat de bewende prak wer op tafel komt. Wy sjogge oars net as achterom en we sjogge oars net as apen en beren.

Huub Mous sil in kear net nei sûnde en seine frege wurde. De bloggende koördinator b.d. fan Keunstwurk, troetelbear fan liwwadders.nl en maskotte fan alle net-Frysktalige late night betterwitters, mei wat sizze oer it Frysk Festival, it is hinnegien en wy misse it yndie noch elk jier. En der is in heechlearaar út Rotterdam, dy’t sa op it earste gesicht, mar wa bin ik, ûnderstek docht oan de ekonomyske rispinge fan it haadstêdprojekt. Miskien falt it net elkenien op, mar it binne krekt sokke bydragen fan ‘bûtensteanders’, ynklusyf De Boer sels, dy’t it suterige selsbetrouwen fan de Fryske ekonomy en kultuer prebearje noch wer in slach suteriger te krijen.

Spitigernôch leveret de Moanne sa gjin bydrage oan de tema’s dêr’t in protte tinkers, bouwers en skreppers út de kulturele fjilden – dat binne dus net altyd minsken dy’t ferbûn binne of wiene oan ynstitúsjes – wól graach in bydrage oan leverje wolle. De parabel fan de twa paden, dêr’t ik saniis op tsjutte, moat de literatuerleafhawwers yn ’e redaksje dochs bekend foarkomme. It bibelske ferhaal fan it smelle en it brede paad giet miskien wat te fier, mar wat is it ferhaal fan de Moanne sels dan eins? Leit dat yn it ferlingde fan sa’n, mei alle respekt, flutterich “ûndersyk”?

Kom aansen ris del op de gearkomsten fan de entûsjastelingen dy’t op dit stuit oer it bidbook neitinke, itselde bidbook dêr’t Richard de Boer allinnich mar oer melde kin dat it der al wêze moatten hie. Praat ris oer it perspektyf dat oan de oarder is, of wêze kin. Wat soks betsjutte kinne soe foar it kultureel klimaat yn Fryslân, in provinsje dy’t oer alle boegen ta is oan in ympuls. Of foar de skrutelens fan Ljouwert, in stêd dy’t likegoed as it plattelân deromhinne op syk moat nei ideeën, projeksjes, fantasmas. Eigen en net-eigen.

It binne sokke syktochten dy’t kultueren útmeitsje. It paad foarút – en dat jildt ek foar de krityske sjoernalistyk – is in oar paad as it paad werom.

vrijdag 18 november 2011

KOLLUM (20): Campusfeestje yn Ljouwert! Mar wa bekroadet him oer it wittenskiplik ûnderwiis yn it Frysk?

Feestje! Hjoed wurdt de University Campus Fryslân (UCF) offysjeel iepene yn de Blokhuispoort, “kom en geniet van prachtige muziek, geweldige workshops en een gratis drankje”. Der binne topacts lykas Lefties Soul Connection, we ha de winner fan 3FM Serious Talent derby en DJ Jan Douwe Kroeske hâldt wer ien fan syn wrâldferneamde 2metersessys.

En der is ek earnst, hjoed. In sympoasium! Presys 200 jier nei’t de universiteit fan Frjentsjer de doarren ta dwaan moast. Der sille wol 200 dielnimmers wêze.

Dat alles om cachet te jaan oan de ôftraap fan de UCF, in “netwerkuniversiteit”, opset troch de Fryske Akademy, Waddenacademie, Wetsus, Tresoar, NHL Hogeschool, Van Hall Larenstein, Stenden Hogeschool, Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Twente, Wageningen Universiteit en Research en TU Delft. “Een innovatieve academische netwerkorganisatie, een Fries initiatief dat gebruik maakt van een dynamisch netwerk van toongaangevende regionale, nationale en internationale partners.” Studinten kinne aansen masters folgje yn ûnder oare wettertechnology, toerisme, leefbaarheid, meartaligens en duorsume enerzjy.

Mar, hee! Feestfierders! Hallo! Fraachje! Hoe komt it mei it wittenskiplik ûnderwiis yn it Frysk? In idee? Anybody?

Lykas bekend – ûnder mear tanksy prof.dr. Goffe Jensma, dy’t okkeries op de NachtRider oan de bel luts – wurdt de selsstannige stúdzje Frysk oan de RU Grins opheven en sil opgean yn in brede stúdzje fan minderheidstalen yn Europa. Exit Frysk dus. Exit de pretinsje dat de twadde Rykstaal serieus nommen wurde kin yn Nederlân. Exit ek de foarstelling as soe it de bestjoerders yn Fryslân wat skele kinne. Want net ien politikus dy’t him hearre litten hat, de ôfrûne moannen, oer it lot fan de stúdzje Frysk yn Grins.

Net ien beweger dy’t der wekker fan leit, blykber. En net in tydskrifteredakteur dy’t it fierder wat bomme kin. Ernst Bruinsma fan de Moanne? O nee, Bruinsma wennet te ticht by de Akademy. Piter Boersma fan ensafh? O nee, Boersma wurket oan de Akademy. Al dy oare redaksjeleden? Fierstente drok mei… ja, wêr mei eins? It raast oan de protters dat net allinnich de Fryske polityk mar ek de Fryske literatuer “syn” stúdzje Frysk mar gewoanwei stjerre lit.

Mar och, elke taal kriget de stipers dy't er ferstjinnet, blykber. Hjoed komt Goffe Jensma yn it Friesch Dagblad oan it wurd. Dat is teminsten noch wát.

woensdag 16 november 2011

KOLLUM (19): Partoer bestjoerders jout skroeiende sitbal

Bytiden soene jo de boppe ús stelde bestjoerders wol fergrieme wolle. Bygelyks as se beslute in jiskefabryk te bouwen dêr’t elk woltinkend minske dalik fan sjocht: dy hoege wy hjir net. Of as se wer ris kreatyf mei asfalt mar destruktyf mei de natoer omkloaie. Sokke mominten binne der spitigernôch by de rûs. It docht wat mei jo godsbetrouwen. Mar… sa út en troch past it ús ek om in bestjoerlik beslút mei waarme ynstemming te begroetsjen, ja, sels om der in slokje op te nimmen.

Hjoed is sa’n dei. It is fiif earsten gelyk seis gelyk en it partoer B & W fan Ljouwert en Deputearre Steaten fan de provinsje Fryslân jout in skroeiende sitbal.

Se hawwe besletten om folle kracht foarút te gean wat de útferkiezing oanbelanget fan Ljouwert/Fryslân ta Kulturele Haadstêd fan Europa 2018. Tsjin alle synisme yn. Tsjin de winsk yn fan de beropsmjittige swartsjoggers. Tsjin it ûnbenul yn fan elk dy’t net wit wêr’t er it oer hat, mar wol graach rabje en oardielje wol. Tsjin de stream yn hawwe Ljouwert en Fryslân keazen foar in takomst. Dat is hjoed dúdlik wurden.

Gysbert yn Boalsert is al dwaande mei in lofdicht op boargemaster Ferd Crone fan Ljouwert, Grutte Pier fan Kimswert makket mei syn mânsk twasnijend swurd net allinnich sûkerbiten mar ek rankuneuze mantsjes as Andries Veldman fan liwwadders.nl in kopke lytser, Sikke fan Goslinga lobbyt al foar it heitelân wei yn Brussel en Douwe Kalma komponearret út folle boarst op in Skylger dúnkop de ûnferjitlike dichtrigel “Fryslân! De wrâld!”

Mar sûnder gekheid. Op 16 novimber 2011 hawwe Ljouwert en Fryslân besletten dat it nó tiid is foar fernijing. Ferjonging. Of mei in dreech wurd: refitalisearring.

Ljouwert/Fryslân 2018 jout ús de kâns om sosjale, ekonomyske en kulturele tema’s mei-inoar te ferbinen op in wize dy’t oars net mooglik wêze soe. It jout ús de kâns om op ’e nij oer ússels nei te tinken. Dat nije begjin is needsaaklik. It giet net om lúkse, it giet net om it safolste kulturele feest, it giet net om hobbys. Op it spul stiet in nij perspektyf foar in meartalige provinsjestêd en in minderheidstalige plattelânsregio. Op it spul steane oplossingsrjochtingen dy’t foar in protte ferlykbere gebieten yn Europa nijsgjirrich wêze kinne. Wy sels en ús bern steane op it spul.

De kommende tiid sil wis dúdliker wurde yn hokker rjochting wy it sykje moatte, wolle wy in kâns hawwe om fan konkurrinten as Den Haach, Utert en Maastricht te winnen. Dêrby moat ien ding no alfêst dúdlik wêze: it giet op it foarste plak nét om hoefolle jild jo deryn stekke. It giet der ek net om hoe lang jo al dwaande binne mei de tariedings. Wat telt, is it ferhaal dat jo presintearje kinne.

Oan dat ferhaal wurdt op dit stuit hurd wurke, no noch troch in lytse groep minsken, aansen troch hieltyd mear. It sil in ferhaal wurde dêr’t wy ússels as Friezen mar ek as wrâldboargers yn werkenne sille, dat ús oansprekt, dat ús nitelet, mar dat ek de Europeeske sjuery derfan oerstsjûgje sil dat der mar ien werklike kandidaat foar 2018 is.

zondag 13 november 2011

ravensulver

                          foar gene clark

hasto sjoen de treinen nergens hinne
oer de dykskrún ridend mei it fjoer
fannijs nei ’t testamintsjen fan de sinne
fannijs ûntspoarend sûnder stjoer

hasto sjoen de dûns fan ’t wite wiif
mei in halosirkel om ’e holle
mar it wie mei stikeltried omwuolle
mar it wie it dûnsjen fan in liif

hasto sjoen de boupleats mei it tún
beskade fan iperen ferwulften
it roashûs fernield en oan pún
it roashûs sloopryp yn ’t ravensulver

hasto sjoen dyn dreamen ûnderweis
fleane útdreaun en fleane fierder
ta de nacht út mei dy op reis
ta de nacht út mei har siedder

hasto sjoen hoe’t stjerrebylden skine
oer de blaugersfjilden fan de see
út ’e skulp wei silst in haven fine
út ’e skulp wei fynst in stee

hasto sjoen wa’t de rekken skriuwt
yn ’t drifkjend skom oer de banken
sierskrift fan kralen dat leafde riuwt
sierskrift fan strykljocht en spranken



.

woensdag 9 november 2011

KOLLUM (18): Beskermje Gysbert tsjin de waan fan de dei

Juster yn Hotel De Groene Weide yn Boalsert kaam Piter Boersma oan 'e ein fan 'e jûn nei my ta, ûnder mear om my op it hert te drukken dat de Gysbert Japikspriis eins beheind wurde moast ta in oeuvrepriis.

(Foar de lêzer dy't nij binnenkomt yn dizze diskusje earst wat tuskenspul. Boersma is behalve haadredakteur fan ensafh ek dyjinge dy't de sjueryleden foar de Gysbert oansiket - en grif stomtafallich ek dyjinge dy't in pear dagen lyn ynienen op ensafh yn 'e pleit wie foar in oanpassing fan it Gysbert-reglemint. Piter "achter de skermen" Boersma sil foar de útrikking dochs gjin kontakt hân hawwe mei de sjuery oer krekt dat ûnderdiel fan it advys dit jier??)

Enfin, de beheining. Dat soks in radikale breuk betsjutte sil mei de tradysje fan de Gysbert Japikspriis docht dalik bliken, as men de muoite nimt en gean nei (op de site fan Tresoar) wêr't de priis yn it ferline presys foar útrikt is: 8 kear foar in oeuvre, 24 kear foar ien of in pear boeken. It oersjoch:

Oeuvrepriis:

Marten Sikkema (1961), Rink van der Velde (1975), Ypk fan der Fear (1979), Tiny Mulder (1986), Anne Wadman (1989), Steven de Jong (1992), Josse de Haan (2007), Durk van der Ploeg (2011).

Oars:

Obe Postma (1947), Nyckle Haisma (1948), Fedde Schurer (1949), Ype Poortinga (1950), Sjoerd Spanninga (1951), Anne Wadman (1952), Rixt (1953), Ulbe van Houten (1955), Douwe Tamminga (1957), E.B. Folkertsma (1959), Jo Smit (1963), Jan Wybenga (1965), Trinus Riemersma (1967), Paulus Akkerman (1971), Willem Abma (1973), Jan Wybenga (1977), R.R. van der Leest (1981), Sjoerd van der Schaaf (1983), Trinus Riemersma (1995), Piter Boersma (1998), Tsjêbbe Hettinga (2001), Willem Tjerkstra (2003), Abe de Vries (2005), Anne Feddema (2009)

Wêr komt dochs dy winsk wei, om no ynienen de takomstige Gysbert-sjuerys ynkapselje te wollen, foarskriuwe te wollen dat se allinnich noch mar nei oeuvres sjen moatte?

Oan 'e iene kant út ûnfrede oer in te min oan omtinken foar de Gysbert-winner en syn of har boek of boeken? Miskien, want it is no ienris sa dat jo yn it Gysbert-trajekt net efkes leuk "de lêzers" by de kar belûke kinne mei publyksstimmerij of short lists. Dat komt om't de Gysbert in priis fan de provinsje, fan de oerheid is. Dy priis is no ienris net in boarterijke fan in pear útjouwers, boekhannels, banken of literatuerbefoarderjende ynstellings.

Oan 'e oare kant kin ek wolris in seker gefoel fan ûngemaklikheid by de sjuery sels in rol spile ha. Offysjeel kin en mei der fansels hielendal gjin pressy útoefene wurde op Gysbert-sjuerys, mar yn it ferline is dat wol bard. Wiene der no werklik gjin boeken dy't der yn de priisperioade út pykten?

Jawis wol, ik tink dat mear as ien literêr kritikus Under wetter fan Koos Tiemersma oanwize soe. Dochs hat de sjuery foar in oeuvre keazen, it grutte oeuvre fan Durk van der Ploeg. Fansels hat de sjuery dat yn alle frijheid dien, mar de leden sille har grif ek bewust west hawwe fan it feit dat "se", "it fjild", "de polityk", him dizze priis al yn 2003 ta hawwe woene.

Soene sjuerys yn it ferline har noait ris ûngemaklik field hawwe, doe't se stiene foar de kar tusken in inkeld boek of in oeuvre? In advys oer de takenning fan de priis is noait maklik. Mar dêr hawwe wy no krekt in sjuery foar. Om yn in net-maklike kwesty dochs in helder motivearre beslút te nimmen.

Wat dat lêste oanbelanget, hat it sjueryrapport 2011 spitigernôch net folle te bieden. Ik kin der gjin dúdlike literêre argumintaasje út helje. Sa sykje ik fergees yn de tekst nei de tematyk fan Van der Ploeg syn wurk. In teken dat dizze sjuery der miskien dochs wol wat mei oan wie? Yn alle gefallen in teken dat útstellen om de Gysbert-regleminten te feroarjen, net mei ynjûn wurde moatte troch de waan fan de dei.

dinsdag 8 november 2011

KOLLUM (17): De begraffenis fan de Gysbert Japikspriis

Hjoed wie ik dielnimmer oan ien fan de heechmissen yn de Fryske literatuer: de útrikking fan de Gysbert Japikspriis. Yn in folle Martinitsjerke yn Boalsert krige Durk van der Ploeg de oarkonde út hannen fan deputearre Jannewietske de Vries, nei’t sjueryfoarsitter Willem Verf it sjueryrapport foarlêzen hie en Tresoar-direkteur Bert Looper syn laudatio.

De laureaat spruts, sa’t in grand old man fan in literatuer soks dwaan kin, yn syn tankwurd mylde taal oer it dochs eins skandelike feit dat eardere Gysbert-sjuerys syn wurk foarby rûn wiene. En der wie krêftich oargelspul fan Durk syn soan.

Dochs wie it in dreech oerke, dêr yn Boalsert. Wat is it gefal? It docht bliken dat de Gysbert-sjuery fan dit jier net allinnich in advys oan de provinsje útbrocht hat oer de te bekroanen auteur, mar fuort ek mar oer it literêr prizestelsel. It hat der boppedat in protte fan dat de sjuery de provinsje yn oerweaging jûn hat om de Gysbert Japikspriis tenei te reservearjen foar in oeuvre. De mooglikheid om in inkeld boek yn ’e prizen falle te litten, soe Gysbert-om ûntfytmanne wurde moatte.

De sjuery bepleitet de ynstelling fan in nije, twajierlikse literêre priis foar it bêste proazaboek. Dy nije priis, as dy der komt, sil net in provinsjale priis wêze mar út “it fjild” wei bekostige en ferjûn wurde, sa sei de deputearre yn har taspraak. De nije priis soe folle mear útsjoch jaan op omtinken foar de Fryske literatuer.

In hieleboel fragen klopje ynienen op de doar. Lykas: wêrom moat, by de ynstelling fan in oare literêre priis, de Gysbert beheind wurde ta in oeuvrepriis? Dat komt del op it ûntnimmen oan de takomstige Gysbert-sjuerys fan it rjocht om yn alle frijheid, sûnder rekkening te hâlden mei polityk belang of panikerich prizebelied, advys út te bringen oer de wichtichste, nijsgjirrichste of artistyk meast slagge literêre prestaasje. De iene kear is dat in inkeld boek, de oare kear in hiel oeuvre.

It is de kar fan de sjuery dy’t it bekroande wurk nij omtinken jout, diskusjes losmakket, in plak yn de literatuerskiednis wiist, mei oare wurden: dy frije kar fan de sjuery is op himsels in kultureel belangryk feit. Yn dat ramt is der gjin inkelde reden te betinken om sa yngripend ôf te wiken fan de priistradysje fan de Gysbert, sûnt 1947, as dizze Gysbert-sjuery, hoe ûnbegryplik ek, skynt útsteld te hawwen.

Ien en oar is ek fan belang, om’t de Gysbert in provinsjale priis is: in utering fan wurdearring dy’t út namme fan de Fryske maatskippij en mienskip dien wurdt. De status fan dizze priis yndachtich is it dúdlik dat allinnich al dêrom de nij yn te stellen priis net in ferfanging foar in Gysbert-funksje wêze kin. De Gysbert Japikspriis krije foar in boek, dat is ommers hiel wat oars as in priis foar datselde boek krije fan Tresoar, boekhannel Van der Velde, de bank mei de leechste of heechste hypoteekrinte fan Noardwest-Europa en de Bruna op it stasjon yn Ljouwert.

En men kin jin ek ôffreegje oft in priis dy’t allinnich foar oeuvres útrikt wurde mei, praktysk net delkomme soe op in Gysbert foar âlden fan dagen. Fryske skriuwers dy’t de 70 jier helje, kinne har melde by it loket? Of komme ek tritigers mei trije boeken op de list yn ’e beneaming? Fjouwer boeken? Fiif? Binne dat ek "oeuvres"?

Der is deagewoan gjin goede reden om good old Gysbert te begraven. Neat mis mei de winsk om ien kear yn de twa jier in leuk boekwinkelpublykfeest te hawwen om in goede roman hinne, mei short lists en Facebook- en Twitter-accounts en de hiele sjittinte en wat allegear net. Kin mei faasje omset wurde yn belied. Mar in oare Gysbert, dêr moat earst noch mar ris goed oer neitocht wurde. De heechmis fan hjoed wie dochs gjin rekwiëm?

maandag 7 november 2011

VPRO: Gjin subsydzje mear foar literêre tydskriften

Nijs op Tzum.info:

“Vorige week is bekend geworden dat literaire tijdschriften definitief geen subsidie meer krijgen in de toekomst. Vanaf 2013 is er alleen nog maar geld voor digitale initiatieven, aldus de VPRO-radio.

"Eerder dit jaar was er grote commotie (vooral onder tijdschriftredacteuren) over het voornemen van staatssecretaris Halbe Zijlstra om de subsidie voor literaire tijdschriften af te schaffen. Na enig rumoer liet Henk Pröpper (toen nog directeur van het Nederlands Letterenfonds, inmiddels hoogste baas bij De Bezige Bij) weten dat het allemaal niet zo’n vaart zou lopen. Er zou nog zo’n €50.000,- overblijven voor een vijftal literaire tijdschriften. Een aparte subsidie zou er niet meer komen, maar Pröpper gaf aan wel geld in andere potjes te kunnen vinden. ‘Wel maak ik ruimte vrij uit de eigen middelen van het fonds, om met het oog op thema’s als talentontwikkeling, erfgoed, digitale ontwikkelingen en excellentie een aantal belangrijke tijdschriften structureel te blijven ondersteunen,’ zei hij destijds op De Papieren Man.

"Die uitspraak blijkt nu iets te vrijblijvend te zijn. Er zou vorige week een brief aan de redacties van de betrokken tijdschriften zijn gestuurd waarin wordt gemeld dat alleen digitale projecten nog geld krijgen. ‘Papier is dood,’ volgens de VPRO-radio. Op de sites van de diverse gesubsidieerde tijdschriften is tot op heden niets te lezen over deze brief.”

Sjoch ek eardere publikaasjes op seedyksterfeartfisk oer dizze kwesty:

‘It earste salvo – de Moanne hat ynienen grutte plannen op ynternet’
‘Wa wint de lêste euro’s? Ensafh of de Moanne?’
‘Literêre diskusje? Ideeën frege’

It wachtsjen is (noch altyd…) op kommentaar fan de redaksjes fan ensafh en de Moanne.

vrijdag 4 november 2011

donderdag 3 november 2011

Dillard & Clark - Radio Song

Gene Clark - Gypsy Rider

Gene Clark - Silver Raven



Have you seen the silver raven
she has wings and she can fly
Far above the the darkened waters
far above the troubled sky

Have you seen the changing rivers
now they wait their turn to die
But they turn their tide upon you
when the sea begins to cry

Have you seen the changing windows
Of the sea beyond the stars
And the sky beyond the sunbeams
and the world beyond your dreams

Have you seen the old world dying
Which was once what new worlds seem
Have you seen the silver raven
she has wings that barely gleam

They barely gleam they barely glimmer
As she circles past the sun
And she tries to tell her sister
that her trials have just begun

Literêre fernijing by ensafh: sykje dyn eigen besprekker út

Us heit hat 25, 30 jier lang yn bestjoeren sitten fan ferienings op it doarp. Altyd mar wer neitinke: hoe moat it, hoe heart it, yn bestjoersgearkomsten, yn ledegearkomsten. Wat sizze de regleminten? De statuten? Wat dogge jo wol en wat dogge jo net, as jo in sit hawwe yn in bestjoer?

It Fryske doarp is wat dat oanbelanget in goede demokratyske learskoalle. Jo leare dêr te sjen nei it lykwicht tusken de minsken fan no en de minsken fan doe, tusken de eask en gean mei jins tiid mei en de winsk om it goede fan ‘de tradysje’ ‘heech te hâlden.

Oerbrocht nei it lytse wrâldsje fan Frysk-literêre tydskriften betsjut soks dat ek dêr in stikmannich al of net swart op wyt notearre spulregels besteane dêr’t jo jo oan hâlde moatte, as it heal kin. Ien dêrfan hat te krijen mei de ûnderlinge ferhâlding fan redakteuren. In twadde mei de ferhâlding tusken redakteuren en ‘de bûtenwrâld’ fan skriuwers, dichters en besprekkers.

De earste seit dat it ûnwinsklik is dat de iene redakteur in boek fan de oare redakteur besprekt yn it eigen blêd. Wêrom? Om al yn ’t foar de skyn wei te nimmen dat der oare as suver literêre kritearia in rol spylje kinne soene yn sa’n besprek. Ensafh-haadredakteur Piter Boersma besprekt yn syn eigen blêd (papieren ferzy) de twadde dichtbondel, Tongfal, fan ensafh-redakteur Edwin de Groot. Oft sa’n besprek no posityf of negatyf útfalt, docht net ta de saak. Boersma heart konform dizze regel De Groot gewoan net te besprekken.

De twadde seit dat it ûnwinsklik is dat in boek fan in redakteur besprutsen wurdt troch immen dy’t troch de redakteur sels oandroegen wurdt as ‘fan’ en sels ‘kenner’ fan de redakteur yn kwesty. Wêrom? Om’t fansels elke skriuwer fan in boek dat besprutsen wurde moat, wol graach syn eigen besprekker útkieze wolle soe. Wat soe soks dwaan mei it oansjen fan de literêre krityk? Lykwols wurdt ensafh-redakteur Cornelis van der Wal syn dichtbondel Kristus Pavlov yn it nijste nûmer besprutsen troch dichter en Van der Wal-adept Michel Dijkstra, deselde dy’t in healjier lyn – doe betitele as “de grutste kenner fan it wurk van Van der Wal” – it earste eksimplaar fan Kristus Pavlov yn ûntfangst nimme mocht út hannen fan de dichter.

As de favorite besprekker it Frysk net behearsket, gjin punt. Soks heart blykber net by de funksje-easken. Ensafh set it besprek wol oer yn goed nei te kommen Frysk.

By ensafh slacht de literêre fernijing ûnferbidlik ta. Jo meie dêr fan no ôf jo eigen besprekker útsykje.