Sixteen Horsepower - Flutter (Live)

Creedence Clearwater Revival - I Heard It Through The Grapevine (Extended Version)

Feartfisk swimt nei nij rekord

Hjir by de feartfisk koene wy op 27 novimber ferline jier kundskip dwaan dat de grins fan 2800 pageviews yn ’e moanne trochbrutsen wie. Wêr is de ein? Achtenearre lêzer, op syn reis nei ûnbekende fierten, to boldly go where no fish has gone before, hat de feartfisk juster de magyske grins fan 3000 pageviews berikt.

Topper de ôfrûne moanne: ‘It gefaar is ûnder ús en it is like grien as Kermit de Kikkert’, 164 kear apart oanklikt. Op twa, nei in nek-oan-nek-race mei de treddepriiswinner: ‘Eksit Friese Pers Boekerij?’, 92 kear apart oanklikt. En it brûns giet nei Kollum 28: ‘Oehoe, it is Frysk en it kostet jild’, 91 kear apart oanklikt.

De oanmoedingingspriis giet nei it oangripend fers ‘Modern sonnet oer ’t mantsje en ’t stofsûchfamke Jantsje’ (it meast lêzen gedicht, 38 kear oanklikt) en de earfolle fermelding is foar in lyts bewyske lokaal-krityske ferslachjouwing, ‘Iisferiening Winaam makket baanfak jiskefrij’ (34 kear).

Leave klikkers, tanksy jim giet de reis fierder. Klik, klik, klik en bliuw de feartfisk folgjen op al syn noait net earlik te achterheljen wetterwegen.



.

De smoarge hamburgers fan McDonald's (yn Amearika)

Nimt Eddy van der Noord de Friese Pers Boekerij oer?

Hjoed yn de LC in hele adfertinsjeside mei boeken. In heale side foar de eilângids fan Texel, útjûn troch de Friese Pers Boekerij, in kwart foar in boek fan Snitser Joop Doevendans, útjûn troch de Friese Pers Boekerij, en it lêste kwart foar it boek Door het oog van de naald. Joodse onderduik in Friesland, skreaun troch Meike Jongejan en Eddy van der Noord, útjûn troch de Friese Pers Boekerij.

Ho, ho, foutsje. Dat lêste boek wurdt aansen (der kin op yntekene wurde) útjûn troch Uitgeverij Louise.

Minsken dy’t in bytsje bekend binne mei de útjouwerswrâld yn Fryslân, sille no efkes mei de eagen knipperje. Soene se by de Afûk de krante hjoed ek lêzen hawwe?

In kwartside adfertinsje, wat kostet soks normaliter? Twa-, trijetûzen euro? Dat Uitgeverij Louise sa’n bedrach deltelle soe foar in kwartside, is ûnmooglik. Twa mooglikheden. Uitgeverij Louise hat itselde rjocht fan NDC mediagroep krigen as de FPB hat, nammentlik dat se fergees adfertearje meie. Of, wierskynliker, de FPB hat sa goed west om út syn eigen frije adfertinsjeromte in part beskikber te stellen oan Uitgeverij Louise. Mar wêrom soene se dat yn godsnamme dwaan?

Saillant detail: de yntekenbon foar it boek fan Uitgeverij Louise kin opstjoerd wurde nei... de FPB.

Uitgeverij Louise is yn 2010 oprjochte troch Eddy van der Noord, op dat stuit noch yn tsjinst fan NDC. Eddy wie mei-ferantwurdlik foar de digitalisearring fan it LC-argyf; ek wie er jierrenlang foarsitter fan de ûndernimmingsried en yn dy hoedanichheid in grutte stipe foar sawol de NDC/VBK-baas fan doe, Jan de Roos, as de NDC mediagroep direkteur fan doe, Cees Anceaux.

Inside information: yn 2010 wie der yn de ‘wandelgangen’ praat dat Eddy it bedriuw ferlitte soe en op eigen manneboet de FPB graach oernimme woe. Hy wie doe al in jier as twa belutsen by boekinisjativen dy't de LC sels naam bûten de 'eigen' FPB om - soks hjit ek wol winstmaksimilisaasje op kosten fan de winkeldochter.

Hoe’t de ferhâldingen no krekt lizze, wit ik fansels net. Mar as it meikoarten ta in, hoe sil ik it neame, fierdere ‘gearwurking’ komt tusken FPB en Uitgeverij Louise, sis dan net dat jim fan neat wisten.



Sjoch ek op de feartfisk: Exit Friese Pers Boekerij?


.

Nei 1 jier al 4 eksimplaren ferkocht!

Goed nijs foar leafhawwers fan de Fryske dichtkeunst: fan it harkboek Dy’t in hûs fynt op ’e wyn binne in jier nei ferskining noch genôch eksimplaren te krijen!

Al it yn bondels publisearre dichtwurk-oan-no-ta fan Abe de Vries (Gysbert Japicxpriis 2005), fiif poëzijbondels troch de dichter sels ynlêzen, útjûn troch Audiofrysk, is hjir te bestellen.

Rûchwei sa’n 200 gedichten foar mar 16,50, dat is krekt wat mear as 8 sint it gedicht. Dêr kin it net om oergean, wol? En dy’t it boek dellaadt, krijt noch 3,50 koarting ek. Dan binne de gedichten dus noch mar 6,5 sint it stik. It earste samle-fersen-harkboek yn de Fryske literatuer mar leafst. En ynlêzen yn krisistiid, ek dat makket de útjefte Histoarysk. Wês der gau by, want yn 2018 is de foarried op!

Ljouwert KH 2018 fleurich los - Repo GPTV - Sjoch, sa kin it dus ek!

Sixteen Horsepower - Praying Arm Lane (Live)

Ferplichte kost foar Fryske reklamemakkers

Ray Wylie Hubbard - Count My Blessings

In Minske

Hoe lang bliuwsto noch bang
om geande te meitsjen syn grime?
Foar syn platte hân tsjin dyn
          oare wang?
          Hoe lang?

Hoe lang litst dyn eigen sang
op dyn sjongen noch wachtsje?
Dyn net te ferfrjemdzjen lûd,
            dyn klang.
            Hoe lang?

Wannear komt dyn ynkear
yn de frijheid fan ’t eigen hûs?
Dêrst wêze kinst dy’tst bist,
            sinneklear.
            Wannear?

Wannear seist tsjin dyn hear:
flean op do, lit my gewurde!
Ik bin in Minske, ik wol sa lyts
            net mear?
            Wannear?




.

Protter

Wa kin in takomst út wat oan-
waait besnaffelje? Witte
hoe’t yn ’t bassen fan wyn
en tûken de swipe slacht
oer it orkest fan febrewaris,

of sizze kinne wat winter-
fearren binne – it is net
genôch. Mar fiele datst
bomiis op ’e moanne wiest
en no wer fan wetter bist,

no’t de sinne oan de kear-
kring fan syn himelomgong
snierommet en stúmsk en
bokkich boppe dy nei de
nachtkampen rint, dat

smyt de ljochtplakken op
dy’t it dei-en-nachtferskil
útwiskje sille. En wa kin
strielen heine dy’t troch de
koer falle? Sjen hoe’t skaden

itenstafels ôfromje nei it
miel, krommels sammelje
foar ’t klomjend kroast, slij
nei sjongsied, lykas dy –
it is net genôch. Mar witte

datst in prachtige protter
bleaun bist, datst noait net
skansearre wurde kinst,
tenei dyn bêst dwaan silst
en leau net yn de leagens

fan it liet, mar flean dy frij,
oan’tst op in dei weromfynst
wat ynienen ferdwûn,
in hert dat bruts doe’t it
foel út witten en sizzen wei.



.

Prijsuitreiking Prinses Christina Junior Concours

ZappLive-ôflevering mei Tim

KOLLUM (28): Oehoe, sorry, it is Frysk en it kostet sinten

Ik fernuverje my der elke kear wer oer, hoe meager, ynhâldsleas en ûnbetsjuttend de kollumskriuwerij is yn literêre blêden as ensafh en de Moanne, mar ek yn sa’n machtich medium as de Leeuwarder Courant. Mei in pear útsûnderingen fansels, mar dêr woe ik it no net oer hawwe.

By ensafh stiet de deastraf op it skriuwen fan in aktuele, niteljende kollum oer kultuer en literatuer yn Fryslân, hoewol de digitale útjefte himsels lokkich priizgje mei en rekkenje nazi-jager Willem Winters ta syn kollumskriuwers.

Nei oanlieding fan de kollums yn de Moanne binne ek (noch) gjin houliken stomprûn, ynstitúsjonele revolúsjes útbrutsen, lêzersaksjes op tou set of deputearren ûntslein.

Oer de Leeuwarder Courant, it blêd dat de kollums skriuwe lit troch eigen redakteuren – resept foar de dea yn de pot –, it blêd dat om gedichten fan dichters freget en dan noch net ienris in ûntfangstbefêstiging stjoere kin as der wat binnenkomt, of ôfberjocht jaan – de mail lei der fansels krekt efkes út – krekt, dat ûnfetsoenlike, arrogante blêd dus, dêr’t de redakteuren fan graach lêbje meie oer oaren mar lilk wurde as se sels in draai om ‘e earen krije – hie al lang de nije winner fan de Rink van der Velde-priis, Ferdinand de Jong, freegje moatten om Trinus op te folgjen. Mar oehoe, sorry, it is Frysk en it kostet sinten.

It is yn sa’n fermidden, leave lêzers, in fermidden fol luchtbelleblazerij en wraaksucht, dat jo eigenste feartfisk swimme moat en op teannen stean gean en hy mei bêst foar eigenwiis fersliten wurde, mar hy soe gewoanwei stommegraach wolle dat der wer ris in ûnôfhinklike, dwerse en stilistysk bejeftige Fryske kollumskriuwer in poadium krige.

As de LC net wol, miskien kin De Jong dan by ensafh te plak, want Willem Winters hat it wilens te drok krigen mei oare beuzichheden/beuzelarijkes/boartlikedinkjes?



.

Tim live op tillevyzje, Nederlân 3

No, noch mar in kear dan: Tim en syn fioele binne moarn live op tillevyzje, Zapp Live, Nederlân 3, even foar seizen. Hy spilet trije x 30 sekonden Vivaldi, Tsjaikovsky en Kreisler.

Natalie Merchant - Nursery Rhyme of Innocence and Experience

Tim live op Radio4

Tim spilet moarn live in stikje mei pianist Peter van Heerde yn it programma Muziekwijzer fan Edwin Rutten, earne tusken 13.00 en 15.00 op Radio 4.

Fannemiddei komt NTR filmopnames te meitsjen foar in doku oer talintearre bern. Wannear’t dat útstjoerd wurde sil op tillevyzje, witte wy noch net.

David Eugene Edwards - Straw Foot

Natalie Merchant - To Love Is To Bury

Tim wint nationaal Prinses Christina Junior Concours

Violist Tim de Vries (11) uit Zaandam heeft het eerste nationaal Prinses Christina Junior Concours gewonnen met zijn uitvoering van de Vioolsonatine in A mineur, deel 1,  van de Tsjechische componist Zdenek Fibich. De jury was unaniem in waardering voor zijn “overrompelende talent”.

Het deelnemersveld bestond uit 180 kinderen tot en met 12 jaar, op diverse instrumenten. Iedere deelnemer stuurde een filmopname in van een gespeeld stuk.

De prijzen (26 aanmoedigingsprijzen, 6 derde prijzen, 4 tweede prijzen en 1 eerste prijs) werden uitgereikt door Edwin Rutten in het Spoorwegmuseum te Utrecht. De jury bestond uit violiste Liza Ferschtman, fagottist Bram van Sambeek en Ralph van Raat, pianist en musicoloog.

Jan Wybenga en Dra. Welmoed Wiisma Saberius

Goed, dan no Welmoed Saberius. Sy is in troch Jan Wybenga optochte figuer, dy’t foarkomt, foar it earst yn ûndersteande ‘ynlieding’ út it ienmantydskrift fan Wybenga, Cinq Pieds, yn 1956, en letter noch twa kear: yn in fers yn de dichtbondel lyts frysk deadeboek (1974), en, koart, yn it proazaboek Moai waar en lange dagen (1981).

Yn lyts frysk deadeboek is se Wybenga’s modernisearring fan de Fryske faam, in krusing tusken in muze en it Fryske froufolk op ’e dyk:


Foar op ’e Ljouwter yn monokini Welmoed S.
de ‘rékréante fan it jier’. In pronk fan in
Friezinne. Modern. Ferdivedearret har

allinne mank de tûznen oare rékréanten, it
kloftefolk, oars kin ’t net heve. Patat en bier en
lju om nei te sjen. En ’t hearlik

lûd dat út de mannicht riist, safolle silliger
as it âldmoadsk rûzjend reid of ’t beammesûzjen.

Yn Moai waar en lange dagen ferskynt se as de psychoterapeute fan de ik-figuer. Hjir is se “Dra. Welmoed Wiisma Saberius, dy’t de koele doktershannen mear as fol hat oan de sanearing fan myn brike geast”. Se lit him ien kear wyks fertelle oer syn eigen libben. De ik-figuer bewûnderet har, “in prachtich frommes”, dy’t him by it teedrinken oan syn mem tinken docht, mar se is ek “de adfertinsjefiguer fan de selsstannige, moderne Westeuropeeske frou”.

Sy lykwols hat gâns krityk op de ik-figuer: “Mar ja,” seit se, “dy’t yn syn jonge jierren yn in efterôfhoeke geastelik ferklommet, kin oars net wurde as in nuvere harlekein: idel, praatsiik, efterhâldend, sabeare bizich, swetserich.” Jarich Hoekstra ('De mishipte biograaf', Hjir 21-4/5, 1992) sjocht har as in ferskining fan Wybenga syn muze en as in alter ego.

Mar no har earste ferkining, yn Cinq Pieds, jannewaris 1956. As ‘P.J. Jolmsma’ jout Jan Wybenga hjir prachtich proaza “yn it rike idioam fan ús âld skier”. It stik (de hjir en dêr ûnregelmjittige alinea-yndieling is fan Wybenga sels) is fansels in pastiche op in beskaat Frysk taalgebrûk en heechoppich nasjonaal tinken út dy jierren, fan minsken as Jan Piebenga en Douwe Kalma:

P.J. Jolmsma: ‘Welmoed Saberius, in Fryske dichteresse’

"De dichteresse Welmoed Saberius, dy’t mei har bondel De Skeinde Ljurk de Maike Jakkeles Maitiidsmoarnspriis 1955 wûn hat, is sels jong as in iere moarn yn ’e maitiid. Dochs sil elk, dy’t yn har rike wurk syn poëtysk ear ferdjippet, mei syn letterleavjend smaakorgaan ringen priuwe dat hja frijwat minder grien is as de nederige mar dochs sa ûnwittend wichtige styfdochter fan Flora, dy’t yn it meastbesongene fan de seizoenen it fjild mei nije gloed kleuret,
de warbere húsman mei nije moed besielet;
en de fjouwerpoatige, fjouwerûrige gloary fan
ús lân de swart-wytglânzgjende bealch spant.
IT GERS, freonen fan de metafoar.

Om jimme foarstelling fan saken te skewielen, mei ik hjir út it rike idioam fan ús âld skier in wurdmennich foar it buordsje jaan, dêr’t de dichteresse en ik, har ynlieder, gjin messen om lûke sille, omdat hja en ik witte, dat de taal fan boeren, skippers en hantwurkslju der net om liicht en betiden rou oer in heech lân blaast. Ik soe dan sizze wolle: Welmoed Saberius hat de slabe foarwei. Dit rjocht en sljochte attribuut, dat de hope fan ús ienfâldige, warbere heitelân om de hals draacht, waard Welmoed Saberius foarweiskuord troch de fleagen fan de kriichsdemon, nei’t er in nij meunster te wrâld brocht hie.

Welmoed Saberius is in dochter fan it oarlochsfjoer, in Brunhilde, freonen fan de metafoar, mar ek is hja it dimmene famke mei de swevelstokken net ûnlyk. Har eale siel wjukkelt tusken heroÿsk heech en tragysk leech. As in ljurk, in skeinde ljurk opriist út it toarstige mêd fan ús langferspijde sprake.

It toarstige mêd, sei ik dêrniis. Mar mei dat? Mei men yn it tsjintwurdige ús Fryske lettertún in toarstich mêd neame, sûnder in al te útwrydsk offer te eazgjen yn de ynnimmende tsjilken fan it byldsprakige? Leauwe dy’t it leaut, mar ik leau it net.

Want, bruorren yn de metafoar, sûnt de kolos fan ’15, inkeld yn epyske of dramatyske toanen oer it ferlitten fjild fan ús sprake droane, ûneigen omsmeiend ta eigen;
sûnt troch it lûd fan de troubadour dy’t ús longerich fuorre mei mûnige deuntsjes, net oars as in protterwyfke har jongen, sûnt der, freonen, troch dat lûd in boarst rûn, dat it wol heech opsette koe, mar net sûnder wanlûd wer yn de âlde fâlden beslaan;
sûnt it manlik harplûd fan ús balladesprekkende Bernlef yn de Snitser wylgen hyng –
sûnt wie it yn de toarstige kontrijen fan ús hert neare nacht yn ’e nane.

Allinne bleau op ’e eftergrûn fan it toaniel it omsteuterjen fan in âld-masterlik lûd te fernimmen – al folle yn it ierdske flak. Faaks wie it toaniel foar sa’n sober lûd te djip, faaks ek wie dy stim te djip foar it toaniel. Wa sil it sizze.

Mei de djipte hat it lykwols – lyk as de boerestim yn my nou sa ynlik seit – syn útfallen, lyk as it bargeslachtsjen. Men kin bytiden yn de djipte omtiizje as in hin dy’t kop noch sturt kwyt kin en mei wat oars nei boppen komme as men op it doel hie. Sa, freonen, leit it derhinne mei de djipten fan de metafoar en fan de poëzij yn it algemien.

Mar it slachte dat nei de wrâldbrân de fjoeren fan de poëzij besocht oan te pûsten mei it ferachtsume lûd fan syn synisme en eksybisjonisme, dat slachte slacht in skalk each yn de djipgong fan ús generaasje en stoatskeavet smeulend op de râne fan ús djipste bylden om. Experto crede, lânslju, leau de baarch, dy’t al ringe is!

Ja, twigen en lêzers fan dizze âlde stamme, it is mei in grûnsum wurd dat ik oardielje moat. Mar moat yn it ôfgeand wetter de mûle wol net ris spield wurde om in kat in kat neame te kinnen? Want wier: de generaasje fan nei de oarloch, dy’t nei de befrijing in stjonkende modderfloed as âld smoar oer ús griene lânsdouwe jaget, ik kin se net oars neame as ANTY-METAFOARYSK NAASJE, hoe’t it my as Fries ek wearzget mei sa’n fiis wurd nei taalgenoaten te ferwizen.

Lyk as de redakteur fan ien fan ús deiblêden mei rjucht en reden yn it aljemint joech, ha dizze lju gjin inkeld gefoel foar tradysje, gjin krom histoarysk besef. “De waanzin en de traditieloosheid heersen alom,” sa ropt er yn de Rykstaal út. “Wie scheurt ons uit de neten!” As in grutte Fryske kultuerfilosoof mei in syn ynbannigens fereatigjende hertstocht dizze oprop docht, moat de need ús wol heech boppe de kleiende lippen stean!

Mar, freonen, yn dizze hege need is it ús jûn oer te stappen yn it ranke boatsje fan de Fryske dichteresse Welmoed Saberius, wy en ús hert en ús oardiel en hja set ús oer de wetterskieding tusken it hjoed en it ûntydlike. In frouljuslûd dat as goudene boerebûter opriist boppe de feale margarine, dy’t besiket foar master op te slaan.

In lûd dat sprekt of swijt of tagelyk sprekt en swijt. Hurd of sêft: it leit der mar oan hoe fûl it dichtfjoer de klanken sean hat yn it gleone wetter fan har sielesaad.

In grutte keunstenaresse, dy’t winliken net mear hoecht te learen as in ferdjipping fan metafoaren te stâlen op de ûnderbou fan sljuchtwei wurden."



Lês ek de eardere ôfleveringen fan de Wybenga-rige op seedyksterfeartfisk:

Jan Wybenga en it Frysk Literair Tydskrift ‘Cinq Pieds’

‘Lit him yn syn Stellingwerven barste’
Jan Wybenga en Mirjam-Aphrodite, ús grutte Mem
Jan Wybenga út Frânsk laach fan Hugenoaten
Jewiel út de skatkeamer fan Jan Wybenga
In boekegrêf foar Jan Wybenga

KOLLUM (27): It gefaar is ûnder ús en it is like grien as Kermit de Kikkert

It stikje ‘De nieuwe bezieling van het landschap’ (7 febrewaris 2012) jout alwer in goed foarbyld fan de bysûnder weardefolle bydrage fan babyboomer en keunsthistoarikus-mei-pinsjoen Huub Mous oan de kultuerdiskusje yn Fryslân.

Ik sis weardefol en ik bedoel dat sa likernôch analooch oan de betsjutting dy’t Heidegger joech oan it ‘Nichts’, dat it ‘Dasein’ bleatleit. Of, wat tagonkliker formulearre: as Mous eat neat fynt, dan is it wat.

Syn retorysk trúkje is sa njonkelytsen wol bekend. Iepenje mei in sitaat fan dy-of-dy, licht dêr ien of twa puntsjes út en jou dêrnei rom baan, go with the flow, you know, oan in ympresjonistyske gearmjoks fan belêzenens, frustraasje en ferbale agressy. In sa op it each oannimlik ferhaal komt er dan mei foar de kreamen, dêr’t lykwols hast altyd in fijânbyld yn ferwurke is, of in slachtoffer yn socht wurdt, in mikpunt dat net allinnich dom is mar ek, folle slimmer, gefaarlik.

Omrop Fryslân fynt it prachtich. Blykber. Wier, der binne programmamakkers dy’t yn huize-Mous útfanhúzje.

Syn nijste stroffelstien en reden fan bestean is in byinoar fantasearre nije fariant fan Frysk nasjonalisme. “Het nieuwe Fries nationalisme is niet bruin maar groen,” liet er yn jannewaris witte (‘Friese beweging 2.0’). Hie de Fryske identiteit earder benammen de Frysktaligens as steunpilaar, yn it ôfrûne desennium hat ek it Fryske lânskip in belangrike funksje krigen yn it Frysk selsbyld.

Rrrrrrrrring! Fout!

By Mous reden om de belangstelling foar dat lânskip fertocht meitsje te wollen. De nije brúnhimden binne ûnder ús, en bêste minsken, mark my words: it binne net de ûnskuldige fûgelskôgers fan It Fryske Gea, net de boppenstebêste stokjesetters by de ljippenêsten, nee, it binne minsken lykas jo en ik dy’t besykje ûnder wurden te bringen wêrom’t it har sa ferdomde sear docht dat der mei dat Fryske lânskip sa nuver omgriemd wurdt.

It gefaar is ûnder ús en it is like grien as Kermit de Kikkert. Ik mei jo, achte lêzer, miskien noch wol efkes yn it omtinken bringe dat ûnderskreaune in pear jier lyn troch dizze hûsdealer fan de Omrop en plein publique útmakke waard foar faksist, mei plaatsjes fan hakekruzen en al.

Huub Mous, hy wit in protte, mar hy leart in bytsje (by en ôf).

UPDATE: Mous syn bûnsmaat yn de jierren fan de anty-brune striid, en noch altyd no't de kleuren oanpast binne, wie Eeltsje Hettinga. Dy't blykber in duorjende oandriuw fielt en meitsje himsels ta clown fan Fryslân, diskear mei - vers van de pers - dit 'pamflet', meikoarten út te jaan troch Perio-útjouwer Willem Winters.

Eeltsje Hettinga, de papegaai fan Mous op in fan deselde kadokrigen fytske:

.

Iismasters tsjekke efkes oft it kin

IIsferiening Winaam makket baanfak jiskefrij

WINAAM, 7 febrewaris – De iisferiening fan Winaam, Iismahorn, sil hjoed en moarn mei man, frou en macht it Alvestêdetochttrajekt Harns – Getswerdersyl jiskefrij meitsje. Spesjaal foar dat doel hat Iismahorn tweintich Nilfisk-stofsûgers ombouwe litten, sadat se brûkber binne op it iis.

Net snie, mar jiske is it grutte probleem op dit trajekt fan de Alvestêdetocht. It jiskefabryk fan Omrin yn de yndustryhaven fan Harns stjit dei en nacht skealike stoffen út, dy’t delslaan op it iis en in bedriging foarmje foar de sûnens fan de Alvestêderiders. Knoffelders dy’t komme te fallen, sille fysyk yn kontakt komme mei de jiske. Se kinne dêr noch jierrenlang de ferfelende gefolgen fan ûnderfine.

Foarsitter Jan Skjinhimd fan Iismahorn: “De sitewaasje is net ferantwurde. Wiebe Wieling wol der net oer prate, mar wy ha besletten ta in grutte jiskeromoperaasje. Fannemiddei en moarn sille mear as tachtich frijwilligers de Winamerfeart en de Ried op. Ek minsken fan ús kollega-ferienings út Pitersbierrum en Seisbierrum dogge mei.”

De kondysje fan it iis is neffens Skjinhimd fierder prima. Allinnich by it klúnplak Getswerdersyl moat it iis noch wat tsjûker wurde. De foarsitter: “Wy pleitsje al jierren foar it op ‘e nij bouwen fan in sylsbrêge op dat plak. De daam dy’t dêr sûnt de jierren tachtich leit is ivich skande. Ek It Fryske Gea wol de syl graach werom. As de Alvestêdetocht trochgiet, sille wy mei in ludike aksje omtinken freegje foar ús winsk. Nee, ik kin noch net sizze hoe en wat. Jim sille it wol sjen.”

De Brand mei pakesizzer

Foto: Ivan Brandsma; boarne: FaceBook.
Mei pakesizzer Wess Anand Brandsma.

Bob Dylan - One More Cup Of Coffee

Jubileumwinter

Juster krige ik in mailtsje fan Goaitsen van der Vliet, dy’t tusken noas en lippen troch noch even falle liet dat syn De Oare útjouwerij op ‘e kop ôf 25 jier bestie. Net dat er dêr fierder blommen foar hoegde, mar it wie al sa. Ynienen realisearre ik my dat ik sels no op ‘e kop ôf tsien jier yn ’t Frysk publisearje. Yn jannewaris 2002 pleatste Jan Pieter Janzen silliger myn fersen ‘De wjittering Ried’ en ‘Ierappels’ yn Trotwaer. Jubileum!

Blommen hoech ik ek net, mar op sa’n momint is it al aardich om efkes werom te sjen. Oer fiif dichtbondels, in twatalige seleksje út de earste twa bondels, fjouwer blomlêzingen, in esseebondel, resinsjeskriuwerij, seis jier Fryske bloggerij en de oprjochting fan in literêr tydskrift (Farsk, 2003) hinne.

It Frysk-literêr fjild leit der, earlik sein, in stik flakker en kealer hinne as doe yn 2002. Sjoch allinnich mar nei de nammen fan minsken dy’t har doe ál en no amper mear yn brede sin yn de Fryske literatuer oppenearje, ik neam allinnich mar Tsead Bruinja, Albertina Soepboer, Eric Hoekstra, Elske Schotanus en Eeltsje Hettinga. Foar allegear sil op ien of oare wize teloarstelling in rol spile hawwe.

Sjoch ek nei de tydskriften. Trotwaer wie noch in folslein literêr tydskrift, no is it weiwurden yn de algemiene kultuer fan de Moanne. Kistwurk, it tydskrift fan Eeltsje, dêr’t ik mei Elske en Eric in lyts jier redakteur fan west ha, gie tenûnder. Hjir en Farsk binne fusearre ta ensafh, dat oan no ta net by steat blykt om de sterke punten fan beide foargongers te kombinearjen. Flakker en kealer is dus ek dat tydskriftelânskip wurden.

Sjoch nei de útjouwerijen. Yn de ôfrûne tsien jier binne de Koperative Utjowerij en Venus ferdwûn, Bornmeer, oait de rêchbonke fan de Fryske poëzij, sil net folle mear oan literatuer dwaan, de Friese Pers Boekerij idem dito, de nije Utjouwerij Wijdemeer idem dito.

En wat ha ik sels meimakke yn dy tsien jier skriuwerij? It is op kosten gien fan in houlik en twa banen. Dêr foaroer stiet in protte tekst en in moaie priis. Teloarstelling, bespeurde Teake Oppewal lêstlyn yn myn bryfkerij en bloggerij. Ja, dêr hat er gelyk yn, tink ik. Mar op ien of oare manear ferdom ik it en jou de brui deroan. Der leit in sechsde dichtbondel klear, al wit ik net wêr’t ik dy útjaan moat. En der is in prachtboek op kommendewei, de Samle fersen fan Jan Wybenga, dêr’t ik de ynlieding fan skriuwe mei. Sjoch, soks skuort my wol troch dizze jubileumwinter hinne.

.

Jan Wybenga en it Frysk Literair Tydskrift 'Cinq Pieds'

De kûgel is troch de tsjerke: yn de Samle fersen fan Jan Wybenga op kommendewei sille dochs ek de net yn bondels publisearre en de hielendal noait publisearre fersen opnommen wurde.

Dat is prachtich nijs foar de Fryske literatuer, lykwols, ik moat no myn hiele ynlieding op ‘e kop sette en útwreidzje. It stik telt no al 15.000 wurden en sil wol op 20.000 útkomme.

Mar wat in moai wurk sit der by. En wat is it in aventoer en besykje om Jan W. te folgjen op syn dichterspaad troch it lân fan de literatuer. Stikje by bytsje sil dúdlik wurde – hoewol’t er ek al foar dy tiid fersen skreau – dat de kearn fan syn dichterskip yn de Twadde Wrâldoarloch leit: de tiid fan syn ‘barakkekamp’ en syn tsjinst yn it ramt fan de Arbeitseinsatz yn Dútslân. Feitlik is syn nei-oarlochse poëzy net goed te begripen sûnder kennis fan syn ‘oarlochsfersen’. Ik sil der hjir fierder net op yngean: noch efkes geduld dwaan, freonen yn de literatuer, en jim kinne it lêze.

Wol aardich om hjir efkes by stil te stean, is ien fan de earste (?) ienmanstydskriften yn de Fryske literatuer: it Frysk Literair Tydskrift Cinq Pieds, dêr’t Jan Wybenga yn 1956 ien nûmer fan yninoar nifele, fier foar’t bygelyks immen as Anne Wadman út ein sette mei syn Teannewâdder. It bleau by dat iene nûmer, datearre jannewaris 1956, dat noait útjûn of ferspraat is.

Cinq Pieds stie ûnder redaksje fan P.J. Jolmsma, Dr. Ulbe Oegema, Geartsje Promstra, Welmoed Saberius en Piter Speet, fansels allegear alter ego’s fan de dichter himsels. It earste en iennichste nûmer iepenet mei in programmatysk fers, ‘Cinq Pieds’:

Fiif fuotten stappe nêst elkoar
yn iene Fryske hoas,
fiif stimmen sjonge mei elkoar:
In roas, in roas, in Fryske roas!
bloeit út ús iene hoas
de Fryske himel yn,
út de kunst, út de kunst,
út de wiere Fryske kunst!

Jolmsma – wierksynlik in ferwizing nei de dichtbundel Jolm fan Germ Visser – jout in ‘ynlieding’ op it wurk fan de dichteresse Welmoed Saberius, “dy’t mei har bondel De Skeinde Ljurk de Maike Jakkeles Maitiidsmoarnspriis 1955 wûn hat”. De toan is dy fan in gewichtich dwaande Fryskskriuwer fan de âlde stimpel, fan it slach Jan Piebenga. Dan folgje trije fersen fan Welmoed Saberius:

Ik wol net bakke
net briede
of siede
mar laitsjende
sterke mânlju ferliede.

It ferhaal ‘Pink en pet’ fan Geartsje Promstra is de surrealistyske kant neist. Dêrnei trije gedichten fan Piter Speet, foarôfgien troch it motto “Piter Speet is in múske” fan “Dr. Y.P.” yn wa’t faaks dr. Ype Poortinga te werkennen is. En dan is nûmer ien alwer út. By de stikken yn Tresoar sitte noch wat hânskreaune oantekeningen, ûnder oare in hiel skema foar de “Maike Jakkeles-prizen”. Der wie in maitiidspriis, simmerpriis, hjerstpriis en winterpriis, foar fersen en ferhalen.

Jan Wybenga hat it nûmer makke noch foar 't er nei Grins ferhuze, dêr’t er wurk krige as learaar Nederlâns oan de rykskweek. It tydskrift is in boartlik besykjen in beskate konservative mentaliteit yn de Fryske literatuer fan dy dagen mei de gek te beslaan. As dichter en redakteur fan De Tsjerne hie Wybenga nochal wat negatyf kommentaar krigen op syn syklus ‘Hurrel’, publisearre yn 1952 dêr’t er Jan Piebenga – doe haadredakteur fan de LC – yn op it harspit naam hie.

De folgjende kear yn de Wybenga-rige: de yntegrale tekst fan P.J. Jolmsma, ‘Welmoed Saberius, in Fryske dichteresse’.



.