Defensienota ondermijnt Nederlandse veiligheid

De oorlogstrommels rond de publicatie afgelopen week van de nieuwe Defensienota klonken oorverdovend. Minister Ruben Brekelmans en staatssecretaris Gijs Tuinman timmerden erop los. ‘Nederland moet opstaan om onze veiligheid te beschermen.’ Maar onze veiligheid dienen, dat doet hun nota natuurlijk juist niet.

‘Om onze veiligheid te beschermen’ gaat de defensiebegroting van 21,4 naar 23,8 miljard euro. Twee fregatten erbij, zes F-35’s erbij, en klap op de vuurpijl is de aangekondigde heroprichting van een tankbataljon met 50 nieuwe Leopard-tanks. Verder wil het kabinet ‘verplichtingen’ invoeren bij het recruteren van personeel. Het zegt niet aan herinvoering van de dienstplicht te denken. Blijft over het lokken van meer jeugd naar korte dienstverbanden, met langdurige verplichtingen om na de dientijd als reservist beschikbaar te zijn voor inzet in noodsituaties.

Of die wervingsstrategie voldoende zal opleveren, valt te bezien. De legerleiding wil de extra troepen niet voor de ‘vredesoperaties’ van eertijds, maar om mee te kunnen doen aan min of meer ‘totale oorlogen’ buiten de eigen landsgrenzen. Probleem is: weinigen nemen dienst bij een hoge sneuvelkans. Als de animo voor dienstneming zich verhoudt tot ideeën over de lethaliteit ervan, dan kan de oorlog tussen Rusland en Oekraïne niet echt als een publiekstrekker en recruteringswonder gelden.

Lees je daarom nooit iets over het bloedverlies aan de kant die door NAVO-landen met tanks en vliegtuigen en raketten en adviseurs en trainers en inlichtingen wordt gesteund: de  Oekraïense kant? Omdat precies die kwestie de morele bodem onder onze steun wegslaat? Laten we eens nagaan welke prijs mensen in een oorlog moeten betalen, voordat we beslissen over voortzetten of onderhandelen.

Gekleurde cijfers

Berichten in westerse media spreken wel onophoudelijk over hoge aantallen Russische doden en gewonden, variërend van 300.000 tot 550.000 militairen. Om hoeveel doden het dan precies gaat blijft bijna altijd onduidelijk. Militaire analisten gaan meestal uit van een 1 op 3 ratio: tegenover elke dode staan dan 3 gewonden. Rusland zou dan ergens tussen de 75.000-139.000 gesneuvelde militairen hebben te betreuren. De ngo’s Mediazona en Meduza spraken in juli 2024 van 120.000 Russische doden (The Moscow Times). Zelensky noemde in februari 2024 een getal van 180.000 doden, de Franse minister van Buitenlandse Zaken sprak in mei 2024 van 150.000.

Schattingen van het aantal Oekraïense doden lopen uiteen van 31.000 (Zelensky, BBC, februari 2024) tot 600.000 (kol MacGregor (YouTube, 2024). De New York Times meldde in augustus 2023 op basis van Amerikaanse ‘officials’ een aantal van 70.000. Daar moet dan nog de schade van het totaal mislukte Oekraïense zomeroffensief van 2023 grotendeels bij worden opgeteld, evenals de verliezen van dit jaar. Een actuele schatting is er niet, maar een redelijk veilige aanname is dat Oekraïne, gezien het grote en groeiende Russische overwicht in manschappen en materieel, vanaf augustus 2023 zeker zo veel troepen heeft verloren als in de anderhalf jaar ervoor. Dan kom je dus op minimaal 140.000 Oekraïense doden op dit moment.

Nu doen Rusland en Oekraïne allebei uit staatsveiligheidsoverwegingen geen uitspraken over de eigen verliezen. De diverse cijfers die circuleren zijn dus gebaseerd op schattingen. Die schattingen zijn bijna zonder uitzondering politiek ‘gekleurd’. Supporters van Oekraïne schatten het aantal Russische doden te hoog in, en laten de Oekraïense verliezen in het midden of schatten ze veel te laag in, terwijl het omgekeerde geldt voor analisten met een Russisch perspectief.

De enige cijfers die althans op enig empirisch onderzoek zijn gebaseerd, zijn die van BBC/Medizona/Meduza over de Russische verliezen: 120.000 doden (getelde begrafenissen, plus zo’n 50 procent bijtelling). Oekraïense begrafenissen worden door deze organisaties niet geteld.

‘Casualty-exchange ratio’

Het grote probleem is het aantal Oekraïense doden. De schattingen daaromtrent zijn hoogstwaarschijnlijk veel te laag. De Russen voeren sinds 2023 een zogenoemde ‘attrition war’, een uitputtingsoorlog langs (tot voor kort) min of meer stabiele frontlijnen. Terrein veroveren is dan minder belangrijk dan de tegenpartij verliezen toe te brengen en vleugellam te maken. In dit type oorlog vervult vooral de artillerie een sleutelrol. Hier is het Russische overwicht beslissend. De Amerikaanse hoogleraar John Mearsheimer schreef in juni vorig jaar in een artikel op Substack:

By almost every account, the Russians have somewhere between a 5:1 and a 10:1 advantage in artillery, which puts the Ukrainian army at a significant disadvantage on the battlefield. Ceteris paribus, one would expect the casualty-exchange ratio to approximate the balance of artillery. Ergo, a casualty-exchange ratio on the order of 2:1 in Russia’s favor is a conservative estimate.

Het Center for European Reform in Londen stelde in zijn ‘policy brief’ van 24 april 2024 dat de Russen in Oekraïne vijf keer zoveel artilleriegranaten afschieten als de Oekraïners, ‘and the ratio is worsening’. De Council on Foreign Relations in New York schreef in dezelfde maand dat Rusland drie keer zoveel granaten produceert als de Verenigde Staten en Europa bijelkaar. De Amerikaanse NAVO-commandant in Europa, generaal Christopher Cavoli, zei in het Huis van Afgevaardigden op 10 april dit jaar, in Cruyff-stijl: ‘If one side can shoot and the other side can’t shoot back, the side that can’t shoot back loses.’

Dat is precies wat er gebeurt: Oekraïne verliest, en haar verliezen zijn veel groter dan uit politieke overwegingen bekend wordt gemaakt. Mearsheimer gaat uit van een ‘conservatieve’ casualty-exchange ratio van 2 Oekraïeners op 1 Rus; die ratio zou in werkelijkheid wel eens 3 op 1 of 4 op 1 kunnen betreffen. Niet alleen hebben de Russen een massief artillerie-overwicht, er is ook hun luchtoverwicht (de Oekraïense luchtmacht bestaat bijna niet meer) en hun overwicht op het gebied van drones en tactische raketten. De Oekraïense luchtverdediging is het afgelopen jaar in toenemende mate uitgeschakeld, zodat bijvoorbeeld een wapensysteem als de Russische Iskander-M raket tegenwoordig vrij spel heeft.

Op basis van bovenstaande overwegingen moeten de Oekraïense verliezen (doden) dus wel in de honderdduizenden lopen. Een veelvoud van het aantal Russische doden. Die indruk wordt nog verder versterkt door de eis van het Oekraïense legercommando, in december 2023, om nog eens 500.000 man te mobiliseren, volgens een bericht in de Washington Post een weerspiegeling van de grote Oekraïense verliezen op het slagveld.

Geen diplomatie

Moderne, totale oorlogvoering, dat wil bovenstaande, enigszins uit de hand gelopen exercitie zeggen, is dus een ontzettend dodelijke bezigheid. Het maakt maatregelen die haar waarschijnlijkheid reduceren enorm wenselijk, zou je zeggen. Maar het Nederlandse kabinet maakt in zijn Defensienota juist niet de keus om Nederland veiliger te maken. Het kiest ervoor, nota bene onder applaus van de Tweede Kamer, om het leven van heel veel Nederlanders heel veel onveiliger te maken.

Er zijn alternatieven. Om een land of volk zich veilig te laten voelen, zijn er meer middelen dan peperdure Leopard-tanks, die as we speak inclusief bemanning kapot worden geschoten met goedkope drones. Je hebt bijvoorbeeld zoiets als diplomatie. Een heel respectabel en vaak succesvol middel, als je de geschiedenis bekijkt. Dit kabinet verafschuwt diplomatie.

In diplomatie komt het er meestal op aan om, als land, je eigen morele en culturele en politieke normen af te wegen tegen de realiteit elders op de wereld. Je denkt na over baten en kosten. Over mogelijkheden en onmogelijkheden. Op basis daarvan doe je voorstellen om conflicten op te lossen. Maar als die honderdduizenden doden in 2,5 jaar tijd je niet echt, je niet werkelijk heel erg dwars zitten, en als je de rest van de wereld beschouwt als een jungle en je eigen paar vierkante kilometer als een paradijs, dan doe je niet aan diplomatie. Met de tegenpartij ‘valt niet te praten’, is dan het devies.

En als je diplomatie, wat ervan resteert, sowieso bepaald wordt door je grotere bondgenoten dan blijven er weinig andere bezigheden over dan je thuisfront te bewerken. In hun geest. Succesvol zijn narratieven die een brede coalitie van dominante deelbelangen aanspreken. Ten aanzien van het Oekraïnebeleid bestaat er een verbond dat loopt van de atlanticistische politieke elite en Angelsaksisch geöriënteerde groot- en mediabedrijven tot ooit rode vakbonden. Opvallendste bedpartners zijn het militair-industrieel complex en de milieu- en vergroeningsbeweging.

Vijandbeelden temperen

Poetin blijkt dus een ware allemansvriend. Daarom valt het minister Brekelmans en staatssecretaris Tuinman niet moeilijk hun zin te krijgen. Op het puntje recrutering na, schat ik. Want wie beter kijkt, ziet dat ze mijn en uw veiligheid en die van mijn en uw kinderen niet beschermen. Integendeel. Hún dreiging is direct. Zij bereiden het Koninkrijk der Nederlanden voor op betrokkenheid bij een oorlog. Een echte oorlog, een grote nobele strijd voor Europa, voor democratie, tegen dictatuur, of vul maar in.

Maar ook een oorlog die ze niet zullen kunnen bepalen. Die door anderen zal worden uitgestippeld. Welke fatale gevolgen dat voor een kleine speler als Nederland kan hebben, behoeft geen uitleg. Precies, denk aan Srebrenica. En dan honderd keer erger.

Het wordt tijd, het was al lang tijd, om de vijandbeelden te temperen. De menselijke kosten van moderne oorlogvoering zijn veel te hoog, en dat leidt tot zware druk op dominante narratieven. Het is bijvoorbeeld niet heel moeilijk om erachter te komen dat niet Rusland, maar kat in het nauw Oekraïne belang heeft bij het exporteren van de oorlog naar andere landen. Dat niet Poetin, maar Zelensky gesprekken in de weg staat (hij heeft onderhandelingen met Poetin per wet verboden).

Dat NAVO-landen zowel de Minsk-akkoorden als de afspraken in Istanboel hebben gesaboteerd. Dat het leger van Oekraïne de ene na de andere strategische blunder begaat, op aandringen van NAVO-landen nog wel. Het bondgenootschap dat het niet uitmaakt hoeveel Oekraïners de dag van de overwinning niet halen. Omdat het eigenlijke doel van deze landen niet het steunen van Oekraïne maar het verzwakken van Rusland is. Wij financieren de uitdrijving, zij geven het bloed. Iedereen weet dat het zo werkt, maar je hoort er nooit wat over.

Het Rusland van Poetin is een obsessie geworden voor de mediale elite in Nederland die zich al in 2014 maar wat graag liet bedotten met beelden van een ‘democratische opstand’ en een ‘color revolution’ in Kiev. In werkelijkheid vond onder aanvoering van Amerikaanse diplomaten en extreme nationalisten met gewelddadige middelen een onconstitutionele machtswisseling plaats, een coup die voor het Russisch-sprekende deel van de Oekraïense bevolking slecht nieuws betekende en uitliep op een klassieke burgeroorlog.

Toen na acht jaar strijd duidelijk was dat noch de Verenigde Staten noch de Europese Unie van zins was om die Slavische broederkrijg te beëindigen, zelfs niet op last van de VN-Veiligheidsraad, lanceerde Rusland zijn ‘speciale militaire operatie’, met als doel om snel onderhandelingen af te dwingen. Dat leek begin april 2022 ook te lukken, totdat Groot-Brittannië en de Verenigde Staten in de gesprekken intervenieerden en Oekraïne ertoe bewogen om een moeizaam bereikt principe-akkoord te verscheuren.

Westerse hybris dicteerde dat Rusland wel inelkaar zou storten onder het gewicht van economische sancties; Kiev zou onbeperkte militaire hulp krijgen; Zelensky werd tot vrijheidsstrijder verheven en Poetin kreeg de rol van The Joker. De Russische aanvalsactie werd afgeschilderd als ‘unprovoked’ en werd in koor een ‘full scale invasion’ genoemd. Wie er anders over dacht werd om de oren geslagen, hup, met München 1938. Nu zijn we dus al die honderdduizenden doden verder. Nog is er geen enkele kans dat Zelensky de oorlog wint of Poetin uit zijn ambt wordt gezet. Hoeveel doden moeten er nog vallen voordat media de beslagen spiegels van hun eigen ongelijk durven schoon te maken?

Hoopvol teken

Wellicht, als de voortekenen niet bedriegen, jaagt het kabinet de Defensienota er nog net op tijd doorheen, dat wil zeggen, voordat de politieke wind in Europa defintief verandert. Wat eerst ‘desinformatie’ werd genoemd, zal immers steeds vaker veranderen in een bespreekbaar standpunt of een min of meer adequate beschrijving van de werkelijkheid naarmate de ‘officiële’ informatie onvolledig, onvoldoende en tegenstrijdig blijft.

De maatschappelijke kosten van het tot nu toe gangbare narratief zijn simpelweg te hoog. Bij onze oosterburen geloven steeds grotere delen van de samenleving niet meer in de confrontatiepolitiek van SPD en Die Grünen. ‘Gewone’ mensen ondervinden daar aan den lijve welke vervelende tot rampzalige economische gevolgen de ramkoers van NAVO, EU en hun eigen regering jegens Rusland heeft. Het succes van de linkse Sahra Wagenknecht is wat dat betreft leerzaam. En een hoopvol teken.

Ook de Nederlandse economische groei en gezondheid worden bedreigd. Mensen hebben te kampen met hoge energieprijzen, die een afgeleide zijn van het voortwoekerende web van sancties dat onder aanvoering van Washington over de wereld is geweven. Hogere consumentenprijzen zijn daarnaast het gevolg van Amerikaanse druk op de Europese Unie om minder zaken te doen met zakenpartner nummer één, China. Duitsland, ons economisch achterland, de-industrialiseert en verarmt zonder goedkoop Russisch gas. Kortom, de Amerikaanse compartimentering van de wereld is slecht voor handelsland Nederland. 

Gezond verstand leidt vroeg of laat ook in ons landje tot politieke weerstand tegen de retoriek van de oorlogspartij. Deze Defensienota vergróót onze onveiligheid.

.