Searching For The Wrong Eyed Jesus

Richard Dobson - Hard By The Highway

'Feel the Night' fan de megamûnen - Lwd2018 en Fryslân foar de Wyn

It slik-of-stik-programma fan de Ryksoerheid, sûnder protesten oernommen troch Deputearre en Provinsjale Steaten fan Fryslân, om foar 2020 6000 MW oan megamûnen yn Nederlân hawwe te wollen, wêrfan’t 530,5 MW yn Fryslân stean moat, giet oer alle boegen yn tsjin it Kulturele Haadstêdprogramma dêr’t in grut part fan de Fryske befolking de ôfrûne trije jier entûsjast oer makke en oer rekke is. 

In beweging fan boargers fan ûnderop? 

Wolnee, sawat alle wynmûneplannen fan Fryslân foar de Wyn komme fan ynvestearringsbedriuwen of fan boeren op syk nei de dikke fertsjinst en mear ôfskriuwingsmooglikheden foar wat de ynkomstebelesting oanbelanget. Om dy plannen te ferkeapjen wurdt besocht de lokale befolking woarstjes foar te hâlden (partisipaasje, koarting op stroomprizen, donaasjes oan doarpsbelangen) – mar dat is heel wat oars as ‘fan ûnderop’. 

Wearden sintraal dy’t wy allegear diele? Mienskip? 

Wolnee, ‘duorsum’ is yn dit gefal in oar wurd foar ‘goed foar myn beurs’ en wynmûnen binne neffens in hele protte gelearden dy’t it witte kinne sa likernôch de beroerdste én djoerste manier om wat oan it miljeu te dwaan. De driigjende komst fan megamûnen hakt mienskippen krekt midstwa. 

Omtinken foar de rike diversiteit fan lânskippen yn Europa? 

Wolnee, op tsientallen plakken yn Fryslân sil it unike Fryske lânskip lykskeakele wurde, en fertutearzje yn in anonym yndustrieel lânskip dêr’t alle eigenheid út ferdwynt en dêr’t allinnich de nije Achmeatuorren yn opfalle sille, as arrogante tsjûgen fan wanbelied en as grêfmonuminten op wat oait wat prachtichs wie. 

Genietsje fan de harmony fan diken, greiden en wetter? 

Wolnee, want der sil gjin ienheid mear wêze om te fieren en noch fierder te ferbetterjen – elk ‘Gefoel fan Plak’ sil útwiske wurde en opoffere oan de Rykstaakstelling. 

De Kening fan ’e Greide op it hynder tille as symboal fan Fryslân? 

Wolnee: fûgeltsjelân wurdt feroare yn hoe-meitsje-ik-boeren-sa-gau-mooglik-ryk-lân. Skriezen krije klappen fan de molewjuk en ljippen geane net mear oer, mar tsjin de wjuk. Beide falle dea út ’e loft. 

De stilte en de tsjusternis fan de nacht fiele? 

Wolnee: dy’t de gûlende sirenes en de flitsende strjitljochten fan de stêd ûntflechtsje wol, bedarret yn it ryk fan it leechfrequente lûd fan megaturbines. Dêr’t de stilte fan de natuerlike nacht net mear ûnderfûn wurde kin, dêr’t de stilte net ferdjippe wurdt troch subtile klanklânskippen en flústerjende poëzykuiertochten, mar dêr’t algeduerich it zoef-zoef-zoef klinkt fan de miljarden kostjende SDE+-subsydzjeregeling. 

It ferskil tusken it bidbook fan Lwd2018 en de feitlike Fryske polityk wurdt wol héél grut, fine jim ek net, myn mei-Koöperaasjeleden út in griis ferline?

.

Burgerinitiatief kan uitkomst bieden in windmolendrama

Een van de instrumenten om een heroverweging van besluiten in de Tweede Kamer te bewerkstelligen is het burgerinitiatief. Daarbij moet het gaan om een uitgewerkt voorstel waarover de Kamer een standpunt kan innemen, vergezeld van tenminste 40.000 handtekeningen van personen van 18 jaar of ouder, met vermelding van naam, adres en geboortedatum. Het voorstel mag daarnaast in de afgelopen twee jaar niet in de Kamer aan de orde zijn geweest. 

Bestuurslid Arjen Doedel van de stichting Hou Friesland Mooi suggereerde vandaag op de Facebooksite van Hou Friesland Mooi om een dergelijk burgerinitiatief in te dienen aangaande de in het Energie Akkoord van 2013 afgesproken taakstelling van 6000 megawatt windenergie op land in 2020. 

Doedel: ,,Zolang ‘Den Haag’ ons oplegt dat wij in ons overvolle kleine landje de 6000 MW op land moeten plaatsen (Fryslân 530,5 MW) leveren actiegroepen/omwonenden een bijna heilloze strijd. (..) Een burgerinitiatief zou uitkomst kunnen bieden.” De weerstand tegen windenergie groeit, en niet alleen in Fryslân. Volgens Doedel is het zaak om ,,het aandeel van windenergie kleiner [te maken] ten faveure van zonne-energie, energiebesparing en andere alternatieven.” Dat voorstel kan dus via een burgerinitiatief aan de Tweede Kamer worden voorgelegd. 

De als paddestoelen uit de grond rijzende verzetsgroepen, proteststichtingen en actiecomité’s tegen windmolens in Fryslân kunnen de handen ineenslaan en gezamenlijk het voortouw nemen in het organiseren van zo’n initiatief. Voor Hou Friesland Mooi ligt het mogelijk enigszins lastig om hierin de eerste stap te zetten. De stichting heeft zich verbonden aan het Fryslân foar de Wyn-proces, dat na de zomer moet uitmonden in een advies over de verdeling van de Rijkstaakstelling van 530,5 MW aan Gedeputeerde Staten. 

Kortom: wie is aan zet?


.

Hayo, geef mij mijn Afsluitdijkmolens terug

Wonderlijk: er ligt een plan klaar voor plaatsing van 112 MW windenergie in een lijnopstelling langs het Friese deel van de Afsluitdijk, maar het is door Fryslân foar de Wyn op de B-lijst geplaatst en niemand heeft het er nog over. 

Je hoort het vaak op straat: waarom zetten ze die dingen niet op de Afsluitdijk neer, daar heeft toch niemand er last van? Dat is toevallig ook het in een motie vastgelegde standpunt van de gemeenteraad van Súdwest-Fryslân, die op 27 juni 2013 haar voorkeur voor de Afsluitdijk heeft uitgesproken boven het IJsselmeer als locatie voor windmolens: ,,Wanneer het onderzoek naar plaatsing van windmolens bij/op de Afsluitdijk voldoende rendement oplevert in het aantal MW’s, is realisatie van een windmolenpark in het IJsselmeer geen optie meer”. En: ,,Het draagvlak voor molens langs/bij de Afsluitdijk is veel groter dan het draagvlak in het IJsselmeer.” 

Motie van VVD, PvdA en CDA, aangenomen met 27 stemmen voor en drie tegen (CU en Totaal Lokaal). 

De Statenfractie van D66 liet nog op 25 februari 2014 in de Leeuwarder Courant weten dat de Afsluitdijkoptie open moest blijven. En ook de lokale stichting Don Quichot, die zich verzet tegen windmolens in het IJsselmeer en langs de IJsselmeerkust, is die mening toegedaan. LC, 27 maart 2014: ,,De stichting wil dat de provincie de mogelijkheden voor een lijnopstelling langs de Afsluitdijk openhoudt, om een alternatief te hebben voor Windpark Fryslân in het geval er op het vasteland te weinig plek gevonden kan worden voor windmolens.” 

Sindsdien is het stil rond het plan Windpark Afsluitdijk van de E-Connection Group en Eneco Wind BV. Toen Fryslân foar de Wyn haar initiatievenlijst bekendmaakte op 9 mei, bleek het door de gemeenteraad en de bevolking van Súdwest-Fryslân breed ondersteunde idee voor molens op de Afsluitdijk te zijn afgeserveerd. Het was op de ‘reservelijst’ beland, werd aldus aangemerkt als ,,minder kansrijk” en nu lijkt het alsof het niet bestaat. De officiële reden zal ongetwijfeld zijn dat Windpark Afsluitdijk (nog) geen afspraken had gemaakt over te saneren oude windmolens op het Friese vasteland. En niet te vergeten de aantasting van ruimtelijke en natuurwaarden door de plaatsing van windturbines zo dicht bij de Waddenzee. Met andere woorden, zowel de boerenwindmolenbouwers van Platform Duurzaam Fryslân als de natuurbeschermers van de Friese Milieu Federatie (waartoe ook de Waddenvereniging behoort) hebben er belang bij om het Windpark Afsluitdijk de voet dwars te zetten. 

Dat beide partners in Fryslân foar de Wyn geen enkele democratische legitimatie hebben – van de koepelorganisatie FMF kun je als burger zelfs niet eens lid worden – is een feit dat in het licht van het raadsbesluit van Súdwest-Fryslân van 27 juni 2013 extra opvalt. Een interessante vraag is nu of binnen de Friese Milieu Federatie de belangen van de Waddenvereniging zwaarder wegen dan die van It Fryske Gea. Kort gezegd: molens in het IJsselmeer of langs de Afsluitdijk, of molens in het Friese open landschap? 

Gezien het onder de tafel werken van Windpark Afsluitdijk en de zoektocht naar locaties op land van Fryslân foar de Wyn, lijkt de Waddenvereniging op punten vóór te staan. Maar schijn bedriegt misschien. Zowel het verzet tegen het IJsselmeerplan als dat tegen megaturbines naast uw deur is springlevend. Wellicht dat straks de Afsluitdijk dus toch weer om de hoek komt kijken. 

Ook raar is dat je er burgemeester Hayo Apotheker van Súdwest-Fryslân niet over hoort. Met geen woord verdedigt hij het besluit van zijn eigen gemeenteraad. Met een variant op keizer Augustus: Hayo, geef mij mijn Afsluitdijkmolens terug.


.

Windhandelaar A. de Wolff fantaseert erop los

Een van de marktleiders in de Nederlandse windhandel is A. de Wolff te Heerenveen. Met zijn bedrijf De Wolff Nederland Windenergie (WNW) bouwt of ontwikkelt hij al sinds 1993 windmolens en windmolenparken. ,,In een zelfstandige en onafhankelijke positie binnen de windenergie wordt aan klanten een totaalconcept aangeboden voor de gehele doorloop van een project. Klanten worden vanaf het begin (initiëren van locaties) tot eind (beheer van windturbines) ondersteund en ontzorgd door De Wolff,” meldt de website van zijn bedrijf. 

De Wolff wil tegenwoordig graag een aantal windparken in Fryslân realiseren, onder meer de opschaling van het windpark Noorderpolder ten noorden van Dronryp en op twee locaties een windpark bij Heerenveen. Bij het eerste treedt hij op samen met een aantal boeren, bij het tweede samen met onder meer het Duurzaamheidsplatform Heerenveen, Eneco, Lidl, Noordenwind, Staatsbosbeheer, Omrin en de Feriening Fryske Doarpsmûnen. 

De Wolff is in dit consortium de centrale man; hij regelt alles van a tot z inclusief de te saneren molens in het plan. Noordenwind en de Feriening Fryske Doarpsmûnen, u heeft het zich vast al gerealiseerd, zijn aangesloten bij het Platform Duurzaam Fryslân. Dat op zijn beurt weer deel uitmaakt van Fryslân foar de Wyn, de club die momenteel ,,neutraal” voorlichting organiseert over windmolenplannen op informatie-avonden. 

Nu wil het geval dat directeur De Wolff in zijn schriftelijke voorlichting aan Fryslân foar de Wyn – en dus aan de Friese bevolking – niet altijd de waarheid spreekt. Op het aanvraagformulier van het project Noorderpolder (vier turbines van ieder 3 megawatt) staat geschreven: ,,De opbrengsten en milieueffecten van het windpark zijn groot! Het windpark zal indien er vier turbines worden gesitueerd jaarlijks ongeveer 40.000.000 kWh aan groene stroom produceren. Bij een gemiddeld gezinsverbruik van 3.300 kWh per jaar is dit gelijk aan het jaarlijkse energieverbruik van ruim 12.000 gemiddelde huishoudens!” 

Blijkbaar beschikt marktleider De Wolff over magische windmolens met ongekende rendementen, want vier moderne turbines van ieder 3 MW produceren bij Dronryp nooit meer dan 26,4 miljoen kWh (12 MW met 2200 vollasturen, een rendement van 25 procent). Dat staat gelijk aan, niet het energieverbruik, zoals De Wolff suggereert, maar het elektriciteitsgebruik van 8000 huishoudens, en niet van de vermelde 12.000. 

Zou het in de windhandel gewoonte zijn om overal een kwart tot eenderde bij te fantaseren? 

Gevreesd moet worden dat dat zo is. Over het windpark Heerenveen (tien turbines van ieder 3 MW) beweert De Wolff in de stukken dat er 80.000.000 kWh aan elektriciteit zal worden opgewekt. In werkelijkheid komen tien turbines van 3 MW niet verder dan 66 miljoen kWh. De Wolff stelt verder de CO2-uitstootbesparing van het park Heerenveen op 27.200 ton per jaar. Maar vergeleken met moderne Nederlandse gascentrales komt 30 MW windenergie niet verder dan 24.000 ton (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Cijfers windenergie), met een waarde van zo’n 120.000 euro in de emissiehandel. 

Over windpark Sieswerd meldde ik dat de initiatiefnemers spraken van een CO2-besparing van 77.000 kilo, dat moest zijn: 77.000 ton. Een wel heel erg rooskleurig schatting. Wederom vergeleken met diezelfde Nederlandse gascentrales gaat het bij Sieswerd (een park van 40 MW) om een besparing van 32.000 ton (67 retourtjes van een Boeing 747 Schiphol-Peking). Waarde in de emissiehandel: 160.000 euro. 

Bij dat alles moet worden bedacht dat de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland geen rekening houdt met de CO2-uitstoot van conventionele centrales die moeten worden opgestart als windmolens niet draaien omdat het niet hard genoeg waait of omdat ze stilstaan voor onderhoud. Daardoor en door het emissiehandelsysteem met lage prijzen per ton CO2 levert windenergie in Nederland volgens de geleerden nauwelijks besparing op CO2-uitstoot op, in 2010 volgens het CBS nog geen 1 procent. 

Is het ernstig dat De Wolff Nederland Windenergie de Friese bevolking cijfers op de mouw speldt die niet kloppen? U kunt het A. de Wolff of zijn zakenpartners wellicht zelf vragen op de regiobijeenkomst van Fryslân foar de Wyn in Heerenveen op 25 juni.


.

De zeven uitgangspunten voor plaatsing van windmolens in Fryslân

Bij de verdeling van de Rijkstaakstelling van 530,5 MW aan windenergie in Fryslân spelen verschillende belangen. Natuurorganisaties willen het liefst zowel het IJsselmeer als de Wadden- en IJsselmeerkust sparen. Landschapsbeschermingsorganisaties en ook een groot deel van de Friese bevolking willen het liefst alle natuurgebieden op land en zoveel mogelijk open landschappen sparen. En bewonersorganisaties willen het liefst geen of zo weinig mogelijk overlast van windmolens. 

Hoe nu die verschillende belangen in een optimaal compromisvoorstel recht te doen? 

Zo’n compromis kan m.i. het best worden gevonden door de volgende zeven uitgangspunten te hanteren: 1) 250 MW in het IJsselmeer, 2) alle plannen langs de IJsselmeer- en Waddenkust weren, 3) plannen weren die zich dichtbij natuurgebieden bevinden; 4) plannen weren die de meeste geluidsoverlast opleveren voor woonkernen, 5) zoveel mogelijk plannen in open landschappen weren, 6) concentratie op opschaling van reeds bestaande clusters, en 7) plaatsing van windturbines langs kanaalzones, snelwegen en spoorlijnen. 

De Friese Milieu Federatie, de Waddenvereniging en de gemeente Súdwest-Fryslân zullen in dat geval hun verzet tegen een beperkte variant van Windpark Fryslân in het IJsselmeer moeten opgeven. Daar staat tegenover dat de Friese kusten en de Afsluitdijk, inclusief de kop van de Afsluitdijk, vrij blijven van windmolens en dat het leeuwendeel van de taakstelling op land zal worden gerealiseerd in harmonie met de visie ‘Geconcentreerde windkracht’ uit 2009 van de natuur- en milieuorganisaties zelf. 

Uitgangspunt 3) betekent voor Provinciale Staten dat zij niet akkoord kan gaan met windpark Kop Afsluitdijk (aan het IJsselmeer), windpark Wynkrêft Fiif (idem), windpark Harlingen Seedyk (aan de Waddenzee), windpark Kûbaard (langs de Slachtedijk), windpark Hege Hearen/LEF-West (bij de Middelzeedijk en It Noarderleech), windpark Wjukslach Ferwert/LEF-Oost (aan de Waddenzee), windpark Kollumerland Provinciedijk (bij het Lauwersmeer) en windpark Kollumerland (bij het Lauwersmeer). 

Uitgangspunt 4) betekent voor Provinciale Staten dat zij niet akkoord kan gaan met windpark Arum, windpark Littenseradiel, windpark Sieswerd, windpark Wommels-Iens en alweer windpark Wynkrêft Fiif, die alle vijf dorpen hebben liggen in hun 40-45 db(A) zone. Tegen al deze plannen pleit overigens ook uitgangspunt 5). Uitgangspunt 5) betekent verder een streep door windpark Wjukslach Blauhûs-Wolsum, windpark Wjukslach Makkumermar, windpark Wjukslach Wjelsryp, windpark Tzummarum-Ried, windpark Hamerenweg, windpark Wjukslach Ferwert/LEF-Midden, Windpark SWED en Windpark Dongeradiel. 

Plaatsingsmogelijkheden bieden dan de uitgangspunten 6) en 7). Bij uitgangspunt 6) gaat het om windpark Beabuorren, windpark Van Harinxma, windpark A31 Harlingen, windpark De Bjirmen en windpark Noorderpolder. Bij uitgangspunt 7) om windpark A7, windpark Froonacker, windpark Achtkarspelen, windpark Burgum/PM-Kanaal, windpark Krom-Haskerdijken, windpark Heerenveen Omrin, windpark Heerenveen IBF, windpark Boarnsterhim (B-lijst) en windpark Leeuwarden A32 (B-lijst). 

Uitgangspunten 6) en 7) leveren maximaal respectievelijk 119,7 MW en 237,5 MW op, tezamen 357,2 MW. Terwijl uit deze voorraad ‘maar’ 280, 5 MW hoeft te worden gekozen, dus dan zijn er nog ruimschoots mogelijkheden om verdere accenten te leggen. 

De meeste politieke schermutselingen over een dergelijk compromisvoorstel zullen gaan over windpark Fryslân in het IJsselmeer en windpark Kop-Afsluitdijk. Aan de kop-Afsluitdijk staat immers al een windmolenpark; de eigenaren daarvan zullen mogelijk voor de rest van de afschrijvingsperiode van hun molens moeten worden uitgekocht. Mocht dat niet wenselijk worden geacht, dan kan windpark Kop Afsluitdijk alsnog doorgang vinden, bij een gelijktijdige verkleining van windpark Fryslân op het IJsselmeer. 

Om uitzicht te bieden op wérkelijk duurzame energie in de toekomst, om de bittere pil van zoveel megamolens in Fryslân te verzachten én om te voorkomen dat er iedere vier jaar weer méér windmolens moeten worden bijgebouwd, verdient het aanbeveling om samen met het Rijk te komen tot de oprichting van een ‘zonnefonds’ voor de ontwikkeling van zonne-energie, aardwarmte-energie en ‘blue energy’ in Fryslân, zoals hier eerder betoogd.


.

Fryslân: zet een groot 'zonnefonds' op met inkomsten uit windenergie

De inkomsten uit energiebelasting op de elektriciteit die straks door windmolens in Fryslân wordt geproduceerd, zouden ten goede kunnen komen aan een groot ‘zonnefonds’ voor de snellere ontwikkeling en toepassing van wérkelijk duurzame energie, zoals zonne-energie, aardwarmte en ‘blue energy’. 

In zo’n fonds zou ieder jaar zo’n 115 miljoen euro kunnen vloeien: méér dan het totale bedrag waarover het pas opgerichte provinciale Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) nu eenmalig beschikt. Realisering van de Rijkstaakstelling van 530,5 megawatt in Fryslân levert de Belastingdienst straks immers jaarlijks maximaal 115 miljoen euro op via de energiebelasting die kleinverbruikers voor elektriciteit betalen. 

Nu Provinciale Staten zich gedwongen voelen om pijnlijke keuzes te maken over de plaatsing van landschapsvernielende windmolenparken op land en een natuurbedreigend windmolenpark in het IJsselmeer, is het tijd dat de Friese politiek in het offensief gaat en zich niet louter beperkt tot discussies die slechts verliezers zullen kennen. Windenergie is immers amper ‘groen’ te noemen, draagt nauwelijks bij aan de gewenste reductie van CO2-uitstoot, kost miljarden aan subsidiegelden en is en blijf uiterst impopulair onder de bevolking. 

Dat neemt niet weg dat ‘wij’ op termijn een transitie moeten maken van fossiele bronnen naar duurzame bronnen. Zon, aarde en water zijn daarbij veel betere alternatieven dan windmolens. Fryslân kan in die ontwikkeling een eigen gezicht laten zien door het initiatief te nemen en er bij het Rijk op aan te dringen – eventueel samen met andere provincies – dat de enorme belastinginkomsten uit windenergie voortaan ten goede zullen komen aan onderzoek naar en investeringen in alternatieve energie-opwekking. 

In dat geval biedt de plaatsing van windmolens nú daadwerkelijk uitzicht op schone energie in de toekomst. In dat geval krijgen we wérkelijk wat terug voor de aantasting van ons landschap. Wetsus in Leeuwarden en experimenten met blue energy langs de Afsluitdijk zouden op deze manier belangrijke impulsen kunnen krijgen. 

Duidelijk is wel dat de provincie in bovenstaand scenario zeker níet met FSFE-geld moet willen participeren in Windpark Fryslân. Veel beter is het om overspannen doelstellingen zoals ,,16 procent duurzame energie in 2020 in Fryslân” nu snel op te geven en in te ruilen voor een traject dat duurzaam op de toekomst gericht is in plaats van op window dressing op de korte termijn. 

Om te beginnen zou de provincie met steun van het FSFE een brede maatschappelijke en vooral democratische discussie kunnen opstarten over schone energie, die anders dan in het huidige Fryslân foar de Wyn-drama niet wordt georganiseerd door belangengroepjes.

En nu heb ik de woorden '2018' en 'mienskip' nog niet eens laten vallen.


.

Emmylou Harris & John Prine - Magnolia Wind

Eeltsje Hettinga - Wynenerzjy yn Fryslân: in polityk-bestjoerlik probleem

Yn maart ha alle partijen yn de rie fan de gemeente Súdwest Fryslân har tsjin de pleatsing fan wynturbines op de Iselmar keard, ien fan de wynparken fan projektûntwikkelingsburo Windpark Fryslân út Emmeloord. Fuort nei dat riedsbeslút gie der op 10 maart in brief nei Deputearre en Provinsjale Steaten, de minister fan Infrastructuur en Milieu, de minister van Economische Zaken en de Twadde Keamer mei it sizzen dat ‘er bij de raad en bij de bevolking van SWF geen enkel draagvlak is voor windmolens in het IJsselmeer.’ 

Sa’t skynt hawwe de Fryske Steaten gjin boadskip oan dat tinken oer wynererzjy yn SWF, want yn de Steatekommisje Lân, Loft en Wetter waard justerjûn by de behanneling fan de Struktuerfizy Windstreek Fryslân 2014, IJsselmeer ‘gewoan’ fierdergien mei it neirinnen fan mooglike lokaasjes dy’t foldwaan kinne oan de pleatsing fan 530 MW oan wynturbines- en parken. 

Neffens it CDA-Steatenlid Fernande Teernstra soe it MW-kwotum (‘de taakstelling’) foar in part better op it lân syn gerak krije kinne, PvdA-deputearre Hans Konst hâldt de lokaasje fan it Iselmar iepen. Hoe’t Konst dat útstel by de rie fan Súdwest Fryslân goedkrije wol, dat is foarearst in riedsel. Slimmer, de deputearre set de rie fan SWF, dy’t in demokratysk nommen beslút tsjin wynenerzjy op de Iselmar naam hat, folslein yn syn himd, al wie it mar omdat de ûnderhannelings oer de dielname fan de Provinsje yn de wynmaffiabusiness fan Windpark Fryslân & Ventolines – de Provinsje ûnderhannelet oer in partisipaasje-oandiel fan 49 persint – sa goed as rûn binne. It iennige dêr’t it noch op fêst sit, is ‘de objectief vast te stellen waarde’ fan it grutskalige wynpark op de Iselmar. 

Ek al is der yn de gemeente Súdwest-Fryslân, tsjintwurdich de grutste gemeente yn Nederlân, gjin maatskiplik draachflak foar de Iselmarfariant, partijen lykas Windpark Fryslân en deputearre Hans Konst ferkeapje stront foar saffraan as se sizze dat wynenerzjy inkeld ‘van onderop’ syn beslach krije kin. Yn in brief oan de Provinsje skriuwt direkteur Anne de Groot fan Windpark Fryslân op 22 mei 2014 dat ‘wij waardering hebben voor initiatieven die het draagvlak voor windenergie op land van onderop willen helpen organiseren.’ It is de taal fan de wytpleistere grêven want wilens krijt de befolking fan SWF de Iselmar-MW’s topdown troch de strôte drukt. 

De politike beslútfoarming oangeande wynenerzjy yn Fryslân is en bliuwt in klucht. 


Eeltsje Hettinga

Nooit meer slapen in Arum en Achlum

Het geluidsniveau van het geplande windpark Arum tussen Arum en Achlum zal mogelijk bij 25 tot 30 procent van de inwoners van beide dorpen slaapstoornissen veroorzaken. Dat blijkt uit een vergelijking van het geluidsrapport van het windpark met wetenschappelijke literatuur. 

De geluidseffecten van de vier geplande Siemens SWT 3.2-113 2A-windturbines zijn onderzocht door fabrikant Siemens zelf; het rapport is bijgevoegd bij de stukken voor Fryslân foar de Wyn. Daaruit blijkt dat de geluidseffecten in de bebouwde kommen van Arum en Achlum liggen tussen de 40 db(A) en 45 db(A). Volgens J.R. Walker en Frank Fahy, Fundamentals of noise and vibration (1998) beginnen bij de bevolking slaapstoornissen te ontstaan bij een geluidsniveau van 45 db(A) of lager. Het Amerikaanse National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD) vergelijkt 45 db(A) met het gebrom van een vrieskist. 

Windturbines produceren voornamelijk laagfrequent geluid. Het wordt in de meetrapporten berekend met een windsnelheid van 8 meter/seconde en een ,,uniform directional distribution”, waaruit volgt dat het geluidsniveau boven het gemiddelde komt te liggen als de windsnelheid toeneemt, alsmede dat de bevolking benedenwinds van de windturbines met een hoger geluidsniveau dan gemiddeld te maken krijgt. Bij zuidenwind is het geluidsniveau in Achlum dus nog hoger dan 40 tot 45 db(A) en bij noordenwind geldt hetzelfde voor Arum. 

In Nederland liggen de door het Rijk gehanteerde normen voor acceptabele geluidsoverlast door windturbines op 47 db(A) algemeen en 41 db(A) ’s nachts (beide cijfers zijn jaargemiddelden). Het is duidelijk dat Arum en Achlum zich wat die norm betreft in een grensgebied bevinden. In Denemarken ligt de norm op 39 db(A) (jaargemiddelde, bron: Arcadis); daar zou met andere woorden het Windpark Arum niet kunnen worden toegestaan. 

De bovengenoemde Nederlandse norm geldt sinds 1 januari 2011 en betekende een aanmerkelijke versoepeling (tot wel 10 procent) vergeleken met de dan toe geldende normen voor windturbines in plattelandsgebieden, zoals Fred Jansen van het Nationaal Kritisch Platform Windenergie (NKPW) heeft betoogd. Het NKPW pleit voor een minimale afstand van 3 MW molens tot woningen van 1500 meter, terwijl het Rijk tegenwoordig 600 meter hanteert. Bovendien zou het ministerie volgens het NKPW meetbare grenswaarden moeten hanteren in plaats van jaargemiddeldes. 

Uit onderzoek van Frits van den Berg van de GGD Amsterdam (‘NSG-dag: geluidshinder van windturbines’, 5 februari 2013) blijkt dat op het platteland ’s nachts bij een geluidsniveau van 40 db(A) 25 procent, bij een geluidsniveau van 45 db(A) 30 procent van de bewoners minstens een keer per maand slaapstoornissen ondervindt. De gevolgen daarvan kunnen psychische klachten zijn en een vermindering van de kwaliteit van het leven. Het onderzoek van Van den Berg is gepubliceerd in G. Leventhall & D. Bowdler, ed., Wind turbine noise: how it is produced, propagated, measured and received (2011). 

Helder is dat Arum en Achlum zich in een kritische zone bevinden voor wat betreft geluidsoverlast. Waarbij nog dient te worden aangetekend dat het geluidsrapport van Windpark Arum opgesteld is door de producent (Siemens) van de windmolens zelf….

*

N.B. Dezelfde geluidsproblemen doen zich voor met betrekking tot het windpark Sieswerd voor wat betreft Hichtum en Burgwerd, met betrekking tot het cluster Wommels-Iens voor wat betreft geheel Wommels en Iens, met betrekking tot het plan-Littenseradiel voor wat betreft Wjelsryp, en met betrekking tot het windpark Wynkrêft Fiif voor wat betreft Zurich.


.

Het nattevingerwerk van Fryslân foar de Wyn

Fryslân foar de Wyn heeft 38 A-plannen voor megawindmolenclusters op het Friese platteland en 30 B-plannen geïnventariseerd. De A-plannen zijn begin mei gepresenteerd als ,,kansrijke initiatieven”, waarbij ,,draagvlak” een belangrijk criterium is. De FFDW omschrijft zijn taak op de website als ,,via een zorgvuldig proces komen tot een inventarisatie van windenergie-initiatieven met draagvlak”. 

Tot nu toe blijkt er niet veel van het draagvlak voor A-initiatieven van Fryslân foar de Wyn. Als er één ding bleek uit de recente regiobijeenkomsten in Witmarsum en Burdaard, dan is het dat er voor de daar besproken plannen helemaal géén draagvlak is. Te vrezen valt daarom dat de lijst met A-initiatieven voornamelijk met nattevingerwerk is samengesteld en niet zozeer in een ,,zorgvuldig proces”. 

Dat wordt bevestigd door de plaatsing van, bijvoorbeeld, het Windpark Arum op de A-lijst. Initiatiefnemer daarvan is een boer aan de Monnikeweg tussen Achlum en Arum; het gaat om vier megamolens van 3,2 megawatt die haaks op de weg zijn gepland. Fryslân foar de Wyn vraagt standaard of er onderzoek is gedaan naar hinder voor de omgeving. Boer Hettinga antwoordt op het aanvraagformulier: ,,Bij de bouw van de bestaande molen was er geen enkel protest of bezwaar. (..) Slagschaduw- en geluidsrapport in bijlagen toegevoegd.” 

Kijk je naar die rapporten, dan blijken deze studies naar de effecten van vier Siemens SWT 3.2-113 2A-windturbines te zijn uitgevoerd door, hoe zal het ook anders, Siemens Windpower NV te Den Haag. 

Andere vraag van Fryslân foar de Wyn: zijn omwonenden betrokken bij het ontwikkelen van de plannen, en is er draagvlak voor het windpark; hoe breed is dat draagvlak of de weerstand? Hettinga antwoordt: ,,Intussen zijn er gesprekken geweest met het dorpsbelang van de dorpen Arum en Achlum, en de uitkomsten zijn positief. Er zijn ook positieve gesprekken geweest met omwonenden, en deze worden als zodanig bij de bouw betrokken, bijvoorbeeld de kleur van de mast, hoogte en/of type turbine. Op dit moment is er wel draagvlak maar geen weerstand.” 

Hettinga biedt omwonenden compensatie voor overlast met jaarbedragen tussen de 500 en 2000 euro per jaar, zo blijkt uit het aanvraagformulier. En: ,,Met dorpsbelangen is gesproken over een donatie in een coöperatie, zodat deze dat kunnen verdelen in verenigingen. Echter de hoogte van het bedrag is mede afhankelijk van type molen en exploitatie en participeren bijvoorbeeld met rentecertificaten. Wij gaan uit van ca. 4000 euro.”

Vierduizend euro? Iemand vertelde mij laatst dat dorpsbelang Pingjum een tienvoudige worst is voorgehouden. (En even opletten: de winst voor Hettinga en mede-indiener Dijkstra uit deze vier molens is ergens tussen 400.000 en 600.000 euro per jaar.)

De geluidskaart van Siemens Windpower NV te Den Haag wijst uit dat Arum en Achlum in hun geheel in de 40 tot 45 decibelzone liggen. De website van dorpsbelang Arum (update van mei) meldt ,,dat bijna heel Arum en heel Achlum (oranje gebied) (over)last kan verwachten van het geluid van de molens. Ook als het gaat om binnen welke cirkel de initiatiefnemers denken omwonenden schadeloos te stellen gaat de een tot een paar honderd meter en de ander tot 2 km. Bronnen op internet geven aan dat windmolens van 3 MW nooit dichter dan 400 meter bij bewoonde panden zouden moeten staan omdat dat gevaarlijk is en voor teveel overlast zorgt. In het plan van Hettinga zijn deze criteria echter niet te vinden en ook uit contact met omwonenden en dorpsbelang is op dit moment niet duidelijk hoe men over compensatie denkt, en voor wie dat zou moeten gelden.” 

Het dorpsbelang van Achlum stuurde twee jaar geleden al een gepeperd protest tegen Structuurvisie Windstreek 2012 naar de provincie Fryslân. De uitgebreide zienswijze van dorpsbelang Achlum is hier te lezen. Nu wil het geval dat er door initiatiefnemer Hettinga ,,geen initiatief genomen [is] om Dorpsbelang Achlum te informeren over de voorgenomen plannen", schrijft het bestuur op zijn internetsite. ,,Dorpsbelang heeft tot nu toe geen formeel standpunt ten aanzien van de plannen ingenomen. Dat Dorpsbelang Achlum positief over de plannen is, zoals in het projectvoorstel is opgenomen, is dus onjuist. Overigens heeft ook geen contact plaatsgevonden tussen Dorpsbelang Arum en Hettinga. Ook voor Dorpsbelang Arum geldt dat zij niet heeft aangegeven positief te zijn over de plannen." 

Kortom, Hettinga roept maar wat en Fryslân foar de Wyn doet maar wat. Dit samenwerkingsverband van belangengroepen – Friese Milieu Federatie, Platform Duurzaam Fryslân en Stichting Hou Friesland Mooi – heeft helemaal niet via een ,,zorgvuldig proces” geïnventariseerd. Ze hebben helemaal geen plannen met ,,draagvlak” geïnventariseerd. De A-lijst van zogenaamd ,,kansrijke initiatieven” is gebaseerd op nattevingerwerk en gladde praatjes van boeren die landbouwproducten zouden moeten verbouwen in plaats van windmolens.

David Allan Coe - I Still Sing The Old Songs (from Heartworn Highways)

Friese CDA: kampioen van de boerenwindhandel

Het CDA, een van de collegepartijen in de Friese Gedeputeerde Staten, wil de mogelijkheid openhouden dat de gehele Rijkstaakstelling voor Fryslân van 530,5 megawatt op het Friese vasteland wordt gerealiseerd. Als er genoeg ‘aanbod’ van acceptabele projecten is via Fryslân foar de Wyn, moet de provincie de vrijheid houden om voor die optie te kiezen. 

Dat zei CDA-Statenlid Fernande Teernstra vandaag tegen Omrop Fryslân. Gedeputeerde Hans Konst liet in de Statencommissie Lân, Loft en Wetter weten dat die optie er volgens hem niet is. De gedeputeerde houdt er rekening mee dat het Rijk in eerste instantie 250 megawatt op het IJsselmeer gerealiseerd zal willen zien. Gevraagd naar de mogelijkheid om de hele taakstelling op land te realiseren, antwoordde Konst: ,,Teoretysk kin dat, mar ik ferwachtsje dat it gjin reële mooglikheid is.” 

De positie van het CDA in dezen is enigszins merkwaardig, aangezien nu al duidelijk is dat de PvdA van Konst en ook de derde coalitiepartner FNP er weinig voor voelen om het Friese platteland op te zadelen met onnodig veel windmolens. In feite werpt het CDA zich op als de kampioen van de boerenwindmolenclusters, waarvoor de plannen in de afgelopen maanden zijn verzameld door Fryslân foar de Wyn. 

Intussen is ook duidelijk dat natuurorganisatie It Fryske Gea zich bijna zeker zal verzetten tegen een aantal windmolenplannen. Daarbij gaat het met name om die plannen die zich dichtbij natuurgebieden bevinden, om plannen langs de Wadden- en Ijsselmeerkust en om plannen in open landschappen waar zich nog geen op te schalen clusters bevinden. 

De positie van het CDA is interessant voor iedereen die tegen te veel verspreide megawindmolenclusters op het vasteland is en die van plan is te gaan stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen van maart volgend jaar.

.

Gezamenlijk verzet in noorden van Fryslân tegen megawindmolens

Negen verzetsgroepen tegen de plaatsing van megawindmolens in het noorden van de provincie hebben zich verenigd in een handtekeningenactie. De tegenstanders willen de handtekeningen op 11 juni in het Provinciehuis aanbieden aan gedeputeerde Hans Konst. 

De handtekeningen worden verzameld door de stichting Ferwerderadiel TegenWind uit Ferwert, het comité Geen megamolens tussen Rinsumageest en Dokkum uit Rinsumageest, het comité HoudDongeradielMooi uit Metslawier, de stichting Kleare Kimen uit Oosternijkerk, de stichting Randland uit Marrum en actiegroepen in Hallum, Oude Leije, Oudebildtzijl-Nieuwebildtzijl en Finkum-Hijum. 

,,Wij nemen aan dat u onze democratische actie weet te waarderen,” schrijft Rob van Leeuwen van de actiegroep Ferwerderadiel TegenWind in zijn verzoek aan de gedeputeerde om de handtekeningen in ontvangst te nemen.

Iepen brief oan de folksfertsjintwurdigers fan Fryslân (Doete de Groot, Aksjegroep Ferwerderadiel Tegenwind)

Bêste folksfertsjintwurdigers, 

Op 28 maaie 2014 fynt der in fergadering plak fan de Provinsjale Steaten kommisje Lân, Loft en Wetter, wêryn't de fraksjes yn diskusje gean at sij de Rykstaakstelling fan 530 MW yn Fryslân akseptearje. 

Dizze kommisje hat in Fryske namme en ik nim oan dat jim as kommisjeleden grutsk binne op Fryslân en it belang fan de Fryske befolking foar eagen ha. Ek mei ik ferwachtsje dat jim dit Fryske lân, de Fryske loft en it Fryske wetter beskermje tsjin ûnwinsklike megawynmûnen. Mar wa sketst myn ferbazing, dat ús folksfertsjintwurdigers har oerjouwe at der út Den Haach roppen wurdt dat wy ús lânskip en romte opofferje moatte om in dizich doel te berikken, dat ek wol op in oare wize helle wurde kin. 

Ik ken net alle getallen fan Watts en Megawatts, mar as Fryske ynwenster en mem fan myn bern, wit ik ien ding seker: We moatte ús lânskip net troch dy wynmûnen ferprutse!! 

Wat binne jim foar folksfertsjinwurdigers as jim net foar jim Fryske achterban fjochtsje om ús lânskip, ús rêst en sûnens te behâlden. Wat in slappe hâlding om dan mar in proses te folgjen dat alle mooglike plannen in poadium jout. Jim binne keazen om besluten te nimmen en dat jouwe jim no út hannen. Jimme nimme no in ûndúdlike koers, wêrby’t de ynfloed fan de wynmaffia fernommen wurdt troch de gewoane boarger. Ferskate private partijen biede no al omwenners grutte sommen jild om foaral akkoard te gean mei de mûnen. De geast fan de hebsucht is út de fles! 

Ha jim wol yn de gaten hoefolle ûnrêst troch jim hannelwize feroarsake wurdt! Tsientûzenen bewenners bestudearje de fage kaarten fan dizze plannen en binne bang foar in mûne tichtby har yn de buert. Hoefolle sliepeleaze nachten wurde hjir al net troch feroarsake. Hoefolle gefallen fan stress en ferhege bloeddruk. Provinsjale Steaten: jim moatte jim skamje dat jim net flink genôch blike te wêzen om by jim earder oerienkommen beslissing fan de koalysje te bliuwen!! 

En ha jim der wol by stilstien dat dit proses twaspjalt yn de Fryske mienskip feroarsaket. Tink oan de tsjinstelde belangen fan de boeren en de omwenners. Dy fan subsydzje freegjende ynfestearders en dy fan de belestingbeteljende omwenners. En sels twaspjalt tusken doarpen en gebieten, dy’t hoopje dat de oaren dizze kringen krije. Jim ha it oer “MIENSKIP” foar de Kulturele Haadstêd yn 2018. Mar wat jim saaie is twaspjalt, ôfbraak fan ienridigens en mienskip, rúzjes tusken freonen en famylje en skisma yn de doarpen. Wat in mienskip! Egoïsme hat it regear! 

En wat binne jim ynkonsekwint. Oan de iene kant beweart Hans Konst grutsk te wêzen op syn Fryslân. Sjoch “Grutsk op ‘e romte”, en oan de oare kant plempt hy dyselde romte fol mei dy ôfsichtlike gehakmûnen. We ha dochs wat unyks, sels UNESCO erkent de wearde fan it werelderfgoed de Waddensee. En jim doarre de hoarizon dêrfan te ferpesten mei einleas lange rigen fan dizze ôfsichtlike monsters. 

As dy reuzen der dan dochs sa noadich komme moatte, set se dan net tusken de wenten, mar brûk de Ofslútdyk. Elk minske mei in sûn ferstân kin dy kar begripe. Wêrom jim dan net? Ferstopje jim jim no net wer achter politike prosessen en besluten dy’t nommen binne yn it ferline, dy’t no in passeard stasjon binne. Wurd dochs wekker en stean op!! De demokrasy stiet yn Fryslân te keap, wêrfoar kieze we jim dan? Wêrom soenen wy nei ferkiezings moatte, at jim belied totaal gjin wearde hat. Ha jim wol yn de gaten dat jim betrouberens op it spul stiet!!!! 

We roppe jim op ta bestjoerlike dôfhûdigens! 

Rjochtsje jimme de rêgen en jou net ta oan dy ynstruksjes fan Den Haach. Wês net bang foar in ûndemokratyske oanwizing fan it Ryk. Nei de Steateferkiezings fan oar jier sille we noch wolris sjen hoefolle ûndersteuning der foar dizze doelleaze plannen oer is yn de Earste Keamer. 

En at jim bern oer tsien jier freegje wêrom at it Fryske lânskip ferknalt is troch dizze stielen gefaarten en se freegje: “Heit, mem, jim wienen dochs ús folksfertsjintwurdigers doe’t dizze beslissingen naam binne”? 

En wat sizze jim dan….? 

*

Doete de Groot, lid fan de aksjegroep Ferwerderadiel Tegenwind 
Ferwert, 26 maaie 2014

.

Steve Young - Alabama Highway

Bob Dylan - Hey, Mr. Tambourine Man (Live At Newport, 1964)

It Fryske gea

It lânskip by Penjum en Wytmarsum is in yndustrylânskip. 
It is dien mei de stilte by Roptasyl. 
De leechte boppe Kûbaard sil opfolle 
mei stielen tuorren. Tusken Ried en Tsjummearum 
geane de ljippen net mear oer, mar tsjin de wjok. 
Fan Bitgummole oant Froubuorren 
slacht it nije fertsjinjen ta. 
Net ien hoecht mear grutsk te wêzen 
op ’e romte tusken Alde Leie en Hallum. 

It griene gea fan Burdaard oant Ferwert 
is ferlern, en doch de eagen mar ticht 
tusken Blije en Holwert. 
In begraffenismars klinkt lâns de hele dyk 
fan Aldtsjerk nei Mitselwier. 

Fantasten dy’t yn har eigen leagens leauwe 
fiele har net ferantwurdlik, want it moat.
Se sitte yn Den Haach, se sitte yn Ljouwert. 
Se wurkje foar de grutte jonges yn harren blauwe BMW’s 
dy’t men gauris by Shell en Texaco oan slankjes te stean sjocht. 

En yn de doarpkes wize de foarsitters  grutsk op it nije húskerút yn it mfc. 
En yn de gemeentehuzen berekkenje kompjûters  de nije ozb. 
Op earne in âld boerewein stiet noch in ferwaaid protestboerd 
tsjin in waanidee.


.

Johnny Cash - Solitary Man

Gedeputeerde Staten adviseren paal en perk te stellen aan windhandel-bonanza in Fryslân?

Gedeputeerde Staten van Fryslân willen hoe dan ook een groot windpark op het IJsselmeer, onafhankelijk van de uitkomsten van het Fryslân foar de Wyn-proces. GS hebben PS in een brief van 23 mei geadviseerd zich vast te leggen op minimaal 250 MW windenergie in het IJsselmeer. 

Theoretisch zou het mogelijk zijn dat Fryslân de gehele taakstelling van 530,5 MW realiseert op het vaste land via Fryslân foar de Wyn. Uit de brief van GS kan worden geconcludeerd dat het Friese college dat niet wenselijk acht. Dat betekent dat in de optiek van het college straks ‘slechts’ 280,5 MW uit de meer dan zestig bij Fryslân foar de Wyn ingebrachte initiatieven hoeft te worden gerealiseerd. 

,,De omvang van de invulling van dat gebied in het IJsselmeer stelt u echter afhankelijk van de uitkomst van het traject FFDW,” adviseren GS aan PS. ,,Dit alles (wat het IJsselmeergebied betreft) met een minimum van 250 MW en een maximum van 400 MW. Eind 2014 neemt u op basis van de dan bekende informatie over FFDW een definitief besluit over de verdeling tussen IJsselmeer en vaste land.” 

GS lijken daarmee voor een andere insteek te kiezen dan de Tweede Kamer en de regering. De Kamermotie-De Vries (24 april 2014) verzoekt de regering immers om de voorbereiding van windpark Fryslân te beperken tot maximaal 250 MW. In die formulering ligt logischerwijs besloten dat het ook minder mag zijn. Tevens wordt de regering verzocht om Fryslân de ruimte te geven om het resterende deel van de Friese taakstelling op land te realiseren. In zijn brief van 20 mei aan GS geeft minister Kamp aan dat hij ,,maximaal uitvoering” geeft aan de motie-De Vries. 

Regering en Tweede Kamer laten PS van Fryslân geen ruimte om toch nog de 400 MW optie voor het IJsselmeer te overwegen, zoals GS wel adviseren aan PS. Maar blijkbaar zien GS ondanks de Kamermotie en het overnemen ervan door minister Kamp dus nog wel mogelijkheden om met het Rijk af te spreken dat er meer dan 250 MW in het IJsselmeer komt. 

Gezien de forse tegenstand van de bevolking tegen diverse initiatieven in het Fryslân foar de Wyn-proces mag de brief van GS worden beschouwd als een streep door de rekening van milieubeschermers die het IJsselmeer willen vrijwaren van windmolens én van degenen die 530,5 MW zien als een minimum en die ervoor pleiten om méér windenergiecapaciteit te bouwen.

Intussen kun je je wel afvragen of het nodig, bestuurlijk verstandig en politiek handig is om belangengroepen met meer dan zestig initiatieven voor windmolenclusters op de Friese bevolking af te sturen in een absurd spiegel-en-kraaltjescircus. Omdat die 280,5 MW die nog overblijven immers prima langs de normale democratische weg kunnen worden gerealiseerd. 


.

Windboeren kopen drie dorpen om bij Harlingen

Dankzij PvdA, CDA en FNP is Fryslân omgetoverd in een boerenbananenrepubliek 

Drie boeren uit Wijnaldum en Midlum, K. Tigchelaar, W. Bruining en W. Kroon, hebben dorpsbelang Wijnaldum een jaarlijkse vergoeding van duizenden euro's aangeboden in ruil voor steun aan hun windmoleninitiatieven Harlingen Seedyk en Riedpolder. 

Dat heeft de Feartfisk, die in Wijnaldum heeft leren zwemmen, through the grapevine vernomen. Midlum krijgt al een jaarlijkse vergoeding van de heren vanwege hun reeds bestaande park in de Riedpolder. Ook Wijnaldum en Herbayum wordt, nu die molens volgens plan zouden moeten worden opgeschaald, een dergelijk bedrag aangeboden. Het bij Fryslân foar de Wyn ingediende en als 'A-plan' gewaardeerde initiatief meldt: ,,Ook de dorpsbelangen van de drie omliggende dorpen Wijnaldum, Midlum en Herbayum krijgen een vergoeding. Zie hiervoor bijlage 5. Deze bijlage is een vertrouwelijke bijlage."

In het plan Harlingen Seedyk van Bruining en Tigchelaar, eveneens een 'A-plan', zijn vijf of zes windturbines voorzien van 3,2 MW elk, ingetekend tussen de Harlinger industriehaven en Roptazijl langs de deltadijk. Op deze locatie bevindt zich ook een van de kleiputten van It Fryske Gea, een beschermd natuurgebied. Voor het park Riedpolder is een opschaling voorzien bestaande uit vijf turbines van elk 3 MW. Twee van de vijf komen in eigendom bij Bruining en Tigchelaar, de andere drie bij Kroon. Deze laatste heeft enkele jaren geleden een stichting opgericht om verenigingen in Midlum te ondersteunen met gelden uit zijn windmolens. 

Voor wat het betreft het windpark Harlingen Seedyk is het de bedoeling om omwonenden en inwoners van Harlingen, Midlum en Wijnaldum de mogelijkheid te bieden om te participeren middels het kopen van aandelen. Onderzocht wordt ook of er een coöperatie kan worden opgericht waarin men zich kan inkopen. 

Bruining en Tigchelaar schermen in hun plan bij de zeedijk met overleg met de Waddenvereniging, die niet onwelwillend tegenover hun initiatief zou staan. Ik durf te wedden dat het trio windondernemers de bevolking niet heeft verteld dat de winsten uit elf megamolens maximaal zo'n 1,5 miljoen euro per jaar bedragen? Vergeleken bij zulke cijfers zijn de dorpsvergoedingen maar kraaltjes en spiegeltjes.  

Als straks een ondernemer een kerncentrale wil bouwen in de Harlinger haven, zou de provincie dan ook staan te juichen over het op een dergelijke manier ronselen van steun onder de plaatselijke bevolking? Of als er een bedrijf komt dat in Fryslân naar schaliegas wil boren?

Het is werkelijk ongehoord dat deze praktijken momenteel in de hele provincie plaatsvinden onder de ogen van, en zelfs met goedkeuring van, Provinciale Staten. De politiek heeft zichzelf handelingsonbekwaam verklaard in het windenergiedossier en laat onder het mom van ‘draagvlakonderzoek’ naar windenergie het geld regeren, daar komt het in feite op neer. 

Dankzij PvdA, CDA en FNP is Fryslân omgetoverd in een boerenbananenrepubliek. Het is te hopen dat de Harlinger gemeenteraad - die zich in 2012 al uitsprak tégen nog meer windparken in de gemeente - binnenkort een ferm ‘nee’ zal laten horen tegen zowel de plannen als deze wanstaltige corruptie.


.

Is de Friese Milieu Federatie een loer gedraaid door de windhandel?

En toen waren er zomaar vier ‘nieuwe’ plannen voor windparken (LC, 26 mei 2014). Het gaat om clusters langs de A32 tussen Grou en Wytgaard, langs de Wâldwei boven Wartena, langs de Moark ten westen van Gytsjerk en Oentsjerk en langs de Lauwersseewei tussen Aldtsjerk en Rinsumageast. Ze staan sinds kort op de ‘B-lijst’ van Fryslân foar de Wyn, wat betekent dat ze door deze organisatie als ,,minder kansrijk” zijn aangemerkt dan de plannen op de A-lijst. 

Bij alle vier de clusters gaat het om initiatieven van Windrijk BV, een onderneming waarin de bedrijven Part Energy BV uit Drogeham, Xander Energy Group BV uit Kollum en TSWE Beheer BV uit Heerenveen participeren. Indiener is de windmolenondernemer Johan ter Schuur. 

Wat onmiddellijk opvalt, is dat in ieder geval twee van de vier plannen (Grou, Wartena) prima passen in de visie ‘Geconcentreerde windkracht in de Lage Landen’ van de verzamelde natuur- en landschapsbeschermingsorganisaties, inclusief de Friese Milieu Federatie en It Fryske Gea, uit 2009. Ze bevinden zich in regio’s die daarin werden aangemerkt als ‘windlandschappen’: gebieden waarin windenergie-initiatieven zouden moeten worden geconcentreerd. Eveneens opvallend is dat A-lijst-initiatieven in deze gebieden ontbreken. 

Maar waarom heeft de Friese Milieu Federatie, immers partner in Fryslân foar de Wyn, er dan niet voor kunnen zorgen dat in ieder geval twee van de vier nu ontdekte B-plannen van Windrijk BV op de A-lijst terechtkwamen? Dat is een lastige vraag, omdat Fryslân foar de Wyn geen motivering levert bij de plaatsing van een initiatief op de A- of B-lijst. Al die plannen maken gebruik van dezelfde spiegels en kraaltjes voor de omwonenden, ze gaan allemaal uit van dezelfde soorten windturbines, en al die initiatiefnemers zijn in gesprek met de bevolking. Dus waarom de ene op de A- en de andere op de B-lijst? 

Wie naar de projectvoorstellen van Windrijk BV kijkt, valt het wellicht op dat de bijbehorende onderzoeken naar geluidsniveau en slagschaduwwerking van de molens uitgevoerd zijn door Pondera Services. Bij alle initiatieven van Windrijk BV heeft dat bureau op dezelfde wijze gerapporteerd: ,,Akoestisch onderzoek: Het windpark veroorzaakt een overschrijding van de geluidnorm. Met maatregelen (nachtelijke terugregeling) zijn de overschrijdingen ongedaan te maken. Deze geluidvoorzieningen gaan ten koste van de energieproductie. Onderzoek naar slagschaduw: Door het windpark treedt meer slagschaduwhinder op dan het voorgestelde maximum van zes uur per jaar. De hinderduren per turbine die meer dan zes uur bedragen, of de hinderuren die cumulatief meer dan zes uur hinder per jaar veroorzaken kunnen worden teruggebracht door een stilstandsregeling. De stilstandsregeling leidt tot een energieproductieverlies van het windpark.” 

Dat is niet zo mooi, denk je dan. Toch eens kijken wie bij andere initiatieven voor windmolens op land adviseert, en wat daar dan staat over geluid en schaduw. Bijvoorbeeld het windpark Krom-Haskerdiken, gepland langs dezelfde A32 als het plan bij Grouw. Krom-Haskerdiken staat op de A-lijst van Fryslân foar de Wyn. Hier staat: ,,Voor slagschaduw zijn de schaduwduurcontouren bepaald in de omgeving van het windpark. Hieruit blijkt dat het noodzakelijk zal zijn om het windpark te voorzien van een stilstandregeling. Het windpark zal door middel van stilstandregelingen voldoen aan de wettelijk normstelling. Daarboven zullen voor individuele gevallen, extra maatwerkoplossingen getroffen worden, om slagschaduwhinder zoveel mogelijk weg te nemen.” 

Dat klinkt een stuk positiever. Dat onderzoek werd uitgevoerd door de Grontmij. Eenzelfde formulering vind ik bij de advisering over Windpark Dantumadeel tussen Dokkum en Rinsumageast, ook een A-plan. Ook met advisering door de Grontmij. De Grontmij vermeldt niet, zoals Pondera Services wel doet, dat maatregelen om geluidsniveau en slagschaduw terug te brengen, leiden tot ,,een energieproductieverlies van het windpark”. Terwijl bij deze A-initiatieven dezelfde maatregelen nodig zijn en genomen zullen worden. 

Raar allemaal. Johan ter Schuur, de grote man achter de plannen, is met zijn onderneming aangesloten bij de Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA), de lobbyclub van de windhandel, en geldt daarin als een actieve en prominente figuur. In 2012 zat hij volgens het jaarverslag van de NWEA in een ‘Commissie Ontwikkeling Wind op Land’, die zich richt ,,op het vergroten van de mogelijkheden voor windenergie op land”. Pondera, verantwoordelijk voor de ongebruikelijk ‘harde’ geluids- en slagschaduwadvisering van de Windrijk-initiatieven, zat in dat jaar niet in die commissie. 

Pondera Services is een zusteronderneming van Pondera Consult en eveneens gevestigd in Hengelo. Directeur Hans Rijntalder doet de MER-rapportage van Windpark Fryslân in het IJsselmeer, een initiatief van Ventolines BV van projectontwikkelaar Anne de Groot. Rijntalder is ook adviseur van Windpark Fryslân. En Rijntalder doet zo ongeveer alle milieurapportages van alle windenergie-initiatieven van Anne de Groot en diens Ventolines. Pondera zat, volgens het jaarverslag 2012 van de NWEA, niet in de commissie voor windmolens op land, maar in de ‘Commissie Offshore’. De windmolens in het IJsselmeer gelden voor het Rijk (Energie Akkoord) wel als windmolens ‘op land’, maar voor de business zelf waarschijnlijk niet. 

Nu rijst de vraag: zou Pondera Services met opzet zo hard en negatief hebben geadviseerd over de Windrijk-plannen van Ter Schuur? Immers, als Fryslân probleemloos die aan het Rijk aangeboden 530,5 megawatt op het Friese vasteland kan realiseren, dan komt Windpark Fryslân van vriendje Anne de Groot vanwege het verzet van natuurorganisaties op losse schroeven te staan. 

Twee van die vier Windrijkplannen passen prachtig in de collectieve visie van de Nederlandse en Friese natuurclubs over ‘windlandschappen’. Het valt, kortom, te vrezen dat de windhandel de Friese Milieu Federatie toch een klein beetje een kleine loer heeft willen draaien. 


.

Robert Cray - I Pity The Fool

Tijd om te breken met Fryslân foar de Wyn

Natuur- en landschapsbescherming en bewonersverzet kunnen maar beter zo snel mogelijk breken met Fryslân foar de Wyn. Wat het FFDW-proces duidelijk heeft gemaakt, is het bestaan van tientallen lokale initiatieven voor windenergie in de provincie. Nu het op advisering aankomt over welke plannen wáár in aanmerking kunnen komen om gerealiseerd te worden, blijkt dat de belangen van de partners in FFDW te zeer uiteenlopen om nog voor een meerwaarde fan FFDW te kunnen zorgen. 

De Friese Milieu Federatie en It Fryske Gea zien zich geconfronteerd met op z’n minst zeven plannen die in strijd zijn met de eigen natuurbelangen (Kûbaard, Hiddum Houw, A7, Wynkrêft Fiif, Harlingen Seedyk, Lef-West/Hege Hearen, LEF-Oost). Van de eigen voorstellen uit 2009, neergelegd in de visie ‘Geconcentreerde windkracht in de Lage Landen’, komt niets terecht, waardoor deze organisaties ernstig aan geloofwaardigheid inboeten. 

De stichting Hou Friesland Mooi op haar beurt kan zich onmogelijk ontwikkelen tot een algemene vertegenwoordiger van het bewonersverzet, omdat zij louter protesteert tegen plannen op de kop-Afsluitdijk. Ook de geloofwaardigheid van Hou Friesland Mooi als provinciale gesprekspartner wordt daardoor aangetast. De enige partner in FFDW die zich slap lacht, zijn de verzamelde windmolenbouwers van Platform Duurzaam Fryslân. 

Willen de natuurorganisaties nog iets van hun prestige overeind houden, dan zullen zij in overleg moeten treden met het scala aan plaatselijk verzet in Fryslân tegen windmolenplannen. Wat PDF voorstaat is wel duidelijk: windmolens bouwen, het liefst zo veel mogelijk. FMF en bewonersverzet moeten nu proberen om elkaar te vinden. Het gezag van een speciale commissie, aangezocht door FFDW om de Staten te adviseren, is immers minimaal. Zo'n commissie heeft worteling noch basis in de Friese samenleving. Provinciale Staten zullen straks veel meer gebaat zijn bij een eigen afweging van FMF en bewonersverzet. 

Nu de initiatieven boven water zijn getakeld, is FFDW verder een doodlopende weg. Het is mij een raadsel waarom het plaatselijk verzet in Pingjum en omstreken (Hou Friesland Mooi) een semi-officiële, gesubsidieerde status van de provincie heeft gekregen, en hetzelfde verzet in andere dorpen en streken aan de zijlijn van het overleg staat. Bovendien zijn de ,,informatiebijeenkomsten” en bijbehorende ,,draagvlakmetingen” van FFDW een democratische farce, zoals hier eerder betoogd. De provincie behoort dergelijke bijeenkomsten en metingen te organiseren op basis van reële, dat wil zeggen door Provinciale Staten aangewezen plannen. 

Nu ophouden met FFDW en kijken hoe we de voorliggende initiatieven het best kunnen inpassen in een plan. Dat niet aan een of andere commissie overlaten, maar zélf onderzoeken of natuur- en landschapsbelangen en bewonersbelangen bijelkaar kunnen komen in een advies aan de Staten. Als de FMF dat niet wil, omdat ze nog steeds denkt dat er mogelijkheden zijn om 250 MW in het IJsselmeer tegen te houden, dan kan de conclusie slechts zijn dat de federatie z’n bestaansrecht verspeelt en z’n langste tijd heeft gehad.


.

Tientallen kritische rapporten over windenergie

Een overzicht van tientallen kritische rapporten over windenergie geeft deze site. Voor wie nog steeds niet uitgelezen is, hier een paar hoogtepunten:

De nationale windmolenrisicokaart voor vogels, Vogelbescherming Nederland, 2009
Adviseert het windmolenvrij maken cq. houden van onder meer de gehele Friese kustregio Waddenzee-IJsselmeer, kop-Afsluitdijk, Friese Merengebied, Lege Midden en de regio Wolvega.

Nora Méray, Wind and gas. Back-up or back-out, that's the question, Clingendael Energy Programme Paper, december 2011
,,The effectiveness of wind power to reduce CO2 emissions is directly related to the level of CO2 prices. In today’s energy market with low CO2 prices, new installed wind power tends primarily to replace gas-fired power, resulting in limited CO2 reduction, and thus becomes an expensive and less effective way of reducing CO2 emissions." (p. 12)

KBA structuurvisie 6000 MW windenergie op land, Centraal Planbureau Notitie, 14 juni 2013
,,De maatschappelijke kosten en baten van het project om 3500 MW aan windenergie op land bij te plaatsten zijn ongeveer met elkaar in evenwicht, afgezien van gevolgen van het mogelijk niet halen van de Europese doelstelling voor hernieuwbare energie en potentieel grote effecten voor het landschap. De onzekerheden zijn echter groot. Daarnaast is dit neutrale saldo de som van een negatief saldo aan het begin en een positief saldo na een aantal jaren. Op basis van de KBA concludeert het CPB dat uitstel van het project met ongeveer 5 jaar maatschappelijk gezien de beste optie is." (p. 1) 


.

Friese natuurclubs 'vergeten' eigen studie naar windenergie

Steden en industriezones doen niet mee aan Friese inspanning op het gebied van windenergie

In juli 2009 publiceerden de Provinciale Milieufederaties en de stichting Natuur en Milieu het rapport ‘Geconcentreerde windkracht in de Lage Landen’. De studie werd, zoals het dertien pagina’s tellende document meldt, ,,uitgevoerd in overleg met” Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, De Landschappen, Vogelbescherming Nederland, de Waddenvereniging en Milieudefensie. 

De in het document uitgewerkte visie op windenergie in Nederland ging uit van de plaatsing van 6000 MW op land (waarvan toen nog 400 MW voor Fryslân) en wees zogenoemde ‘windlandschappen’ aan, waarbinnen windturbines zouden moeten worden geconcentreerd om schade aan natuur en landschap te minimaliseren. De kaart op pagina 9 laat zien dat het in Fryslân ging om opstellingen tussen Franeker en Leeuwarden langs de A31, tussen Leeuwarden en Grouw langs de A32 en tussen Heerenveen en Drachten langs de A7. 

Het rapport meldt: ,,Daarbuiten geen nieuwe windmolens en oude molens op termijn uitplaatsen.” Het rapport kan gelden als de tegenhanger van het een maand eerder (juni 2009) gelanceerde windmolenplan (Aanbod600) van Platform Duurzaam Fryslân, de provinciale windenergielobby. Dat ging uit van opschaling van windmolens en plaatsing in clusters her en der in de provincie.

Op 25 oktober 2012 protesteerden de verzamelde Friese natuur- en milieu-organisaties bij Provinciale Staten tegen de concept-structuurvisie Windstreek 2012 en de daarin aangegeven 'zoeklocaties'; gewezen werd op de eigen suggesties in 'Geconcentreerde windkracht'. ,,Waarom moeten er van de 3 zoekgebieden er 2 gerealiseerd worden in het open gebied rond de Waddenzee en in het IJsselmeer, terwijl hier zwaarwegende argumenten vanuit natuur en landschap tegenin te brengen zijn.” 

Mogelijk heeft de Friese Milieu Federatie definitief besloten tot een bondgenootschap met Platform Duurzaam Fryslân toen bleek dat de coalitie PvdA/CDA/FNP doof bleef voor haar insteek. Het natuurplan voor windmolens werd overigens al onmiddellijk bijna volledig genegeerd door politiek en media in Fryslân. Milieuorganisaties pleitten al sinds het midden van de jaren negentig zonder veel succes voor concentratie van windmolens in de industriezones van Franeker-Harlingen, Leeuwarden, Sneek, Heerenveen en Drachten.

Zo hoopten zij het open Friese landschap te beschermen. De bekende sociaal-geograaf Meindert Schroor zei in 1995  al ,,dat het noordwestelijk deel van Westergo, met de Bjirmen als kerngebied, een voor West-Europa uniek landschap heeft dat door de komst van een groot aantal windmolens zwaar zal worden beschadigd” ('Pleidooi voor windmolens in industrieparken', Leeuwarder Courant, 24 januari 1995).  Schroor zag geen bezwaren tegen een megapark bij Heerenveen: ,,Iedere kenner van het landschap ziet dat dit gebied zowel visueel als qua structuur inmiddels al sterk is aangestast (..).” 

Anno 2014 ziet de werkelijkheid er iets anders uit: in het gebied Harlingen-Tzummarum (de Bjirmen) staat rond de 100 MW gepland, Heerenveen blijft steken op 35. 

Begin dit jaar verwees de Waddenvereniging nog naar ‘Geconcentreerde windkracht’, echter zonder duidelijk te maken dat het huidige traject met Fryslân foar de Wyn volledig in strijd is met de in 2009 door haarzelf onderschreven beperkingen voor windenergie in Fryslân. 

Fryslân foar de Wyn inventariseert nu tientallen ,,kansrijke initiatieven” voor windenergie verspreid over het hele noordwesten en noorden van de provincie, waaruit een commissie voorstellen zal doen aan de Staten. In de door de milieuorganisaties in 2009 aangewezen ‘windlandschappen’ komt men amper een initiatief tegen, terwijl anderzijds zeker zeven clusterplannen in de lijst van Fryslân foar de Wyn vloeken met de eerder neergelegde milieudoelstellingen. Op industrieterreinen en in bedrijvengebieden worden amper plannen voorgesteld. Rondom Leeuwarden, Sneek en Drachten gebeurt niets op het gebied van windenergie: juist de steden met de grootste industriegebieden doen niet mee.

De Waddenvereniging heeft op 15 mei aangekondigd zich te zullen buigen over de initiatieven verzameld door Fryslân foar de Wyn. Helder is dat de ruimtelijke verspreiding van die inititatieven lijnrecht in strijd is met ‘Geconcentreerde windkracht’, dat destijds dus ook door de Friese Milieu Federatie en It Fryske Gea werd gesteund.  

Gezien de jongste ontwikkelingen mag de conclusie zijn dat de natuurliefhebbers en landschapsbeschermers zijn weggezet door de politiek en volledig, zowel tactisch als strategisch, zijn overvleugeld door de windmolenbouwers. 

Wat een fiasco.

.




.