dinsdag 29 oktober 2013
Moarn yn it Friesch Dagblad: Stilte oer it standert-Frysk
"By my oan ’e muorre sjocht skoalmaster Gysbert Japicx nei my mei in net te trochgrûnjen blik yn ’e eagen. Wat ik no wer úthelje yn it skreaune Frysk, tinkt er miskien. It soe him tink noch net tafalle en lês de oersetting dêr’t ik mei oan ’e gong bin fan Dan Brown syn ynternasjonale bestseller Ynferno. En hoe soe er ek witte moatte hoe’t syn taal him yn fjouwerhûndert jier ûntjûn hat?
Dan soe er út syn petret stappe moatte, ta de doar útrinne en op strjitte ris in praatsje meitsje mei dizze en jinge. Grutte kâns dat de minsken dy’t er dan oansprekt him sjogge as in nuvere toerist út ferweggystan. Want hoe’t er it ek besiket, ferstean kinne se him net en hy harren net. Telider slein sil er de jûns der wer yn komme, en sûnder in wurd te sizzen wer yn syn petret krûpe. It is ferlern. It wie omdôch."
Protter
Wa kin in takomst út wat oan-
waait besnaffelje? Witte
hoe’t yn ’t bassen fan wyn
en tûken de swipe slacht
oer it orkest fan febrewaris,
of sizze kinne wat winter-
fearren binne – it is net
genôch. Mar fiele datst
bomiis op ’e moanne wiest
en no wer fan wetter bist,
no’t de sinne oan de kear-
kring fan syn himelomgong
snierommet en stúmsk en
bokkich boppe dy nei de
nachtkampen rint, dat
smyt de ljochtplakken op
dy’t it dei-en-nachtferskil
útwiskje sille. En wa kin
strielen heine dy’t troch de
koer falle? Sjen hoe’t skaden
itenstafels ôfromje nei it
miel, krommels sammelje
foar ’t klomjend kroast, slij
nei sjongsied, lykas dy –
it is net genôch. Mar witte
datst in prachtige protter
bleaun bist, datst noait net
skansearre wurde kinst,
tenei dyn bêst dwaan silst
en leau net yn de leagens
fan it liet, mar flean dy frij,
oan’tst op in dei weromfynst
wat ynienen ferdwûn,
in hert dat bruts doe’t it
foel út witten en sizzen wei.
*
waait besnaffelje? Witte
hoe’t yn ’t bassen fan wyn
en tûken de swipe slacht
oer it orkest fan febrewaris,
of sizze kinne wat winter-
fearren binne – it is net
genôch. Mar fiele datst
bomiis op ’e moanne wiest
en no wer fan wetter bist,
no’t de sinne oan de kear-
kring fan syn himelomgong
snierommet en stúmsk en
bokkich boppe dy nei de
nachtkampen rint, dat
smyt de ljochtplakken op
dy’t it dei-en-nachtferskil
útwiskje sille. En wa kin
strielen heine dy’t troch de
koer falle? Sjen hoe’t skaden
itenstafels ôfromje nei it
miel, krommels sammelje
foar ’t klomjend kroast, slij
nei sjongsied, lykas dy –
it is net genôch. Mar witte
datst in prachtige protter
bleaun bist, datst noait net
skansearre wurde kinst,
tenei dyn bêst dwaan silst
en leau net yn de leagens
fan it liet, mar flean dy frij,
oan’tst op in dei weromfynst
wat ynienen ferdwûn,
in hert dat bruts doe’t it
foel út witten en sizzen wei.
*
maandag 28 oktober 2013
De hynders fan de San Marko!
72
Robert Langdon bleau oan de grûn spikere stean.
De hynders fan de San Marko!
De fjouwer prachtige dieren mei de keninklike hals en it sierlike túch hiene in ûnferwachts oantinken by Langdon oproppen. En dat oantinken befette de ferklearring fan in krúsjaal elemint yn it geheimsinnige gedicht dat op Dantes deademasker skreaun wie.
Langdon hie in kear op de houliksresepsje west fan in ferneamdheid, dy’t holden waard yn de histoaryske Runnymede Farm yn New Hampshire, it thús fan it hynder Dancer’s Image, dat de Kentucky Derby wûn hie. It lange programma hie de gasten ûnder mear traktearre op in útfiering fan de bekende hippyske teatergroep Behind the Mask. It hie in ferbjusterjend spektakel west, mei de ruters yn eachferblynjende Feneesjaanske kostúms, de gesichten ferskûljend achter volto intero-maskers. De foarse, ynswarte Fryske hynders fan de groep wiene de moaiste hynders dy’t Langdon oait sjoen hie. De prachtige, elegante dieren hiene dinderjend troch it lân galoppearre yn in yndrukwekkend fertoan fan spieren as kabels, wielderige fiterlokken en moannen fan mear as in meter dy’t weagjend oer de lange, sierlike hals wapperen.
De skjintme fan de hynders hie sa’n yndruk op Langdon makke dat er se thús op ynternet opsocht hie. Hy lies dêr dat it ras favoryt west hie by midsieuske keningen, dy’t de dieren brûkt hiene as oarlochshynder, en dat it yn de moderne tiid foar útstjerren behoede wie. Hoewol’t er oarspronklik bekend stie as Equus robustus, wie de tsjintwurdige namme fan de Fries in huldeblyk oan syn widze Fryslân, de Nederlânske provinsje dy’t ek de bertestreek wie fan ferneamde minsken as Mata Hari en de briljante grafysk keunstner M.C. Escher.
De krêftige liven fan de iere Fryske hynders blieken de ynspiraasje west te hawwen foar de robúste estetyk fan de hynders fan de San Marko yn Feneesje. Neffens de website wiene de hynders fan de San Marko sa moai dat se ‘de meast stellen keunstwurken yn de skiednis’ wiene.
(..)
[Fragmint fan Dan Brown, Ynferno, haadstik 72. De Fryske oersetting leit 10 desimber yn 'e winkel.]
.
Robert Langdon bleau oan de grûn spikere stean.
De hynders fan de San Marko!
De fjouwer prachtige dieren mei de keninklike hals en it sierlike túch hiene in ûnferwachts oantinken by Langdon oproppen. En dat oantinken befette de ferklearring fan in krúsjaal elemint yn it geheimsinnige gedicht dat op Dantes deademasker skreaun wie.
Langdon hie in kear op de houliksresepsje west fan in ferneamdheid, dy’t holden waard yn de histoaryske Runnymede Farm yn New Hampshire, it thús fan it hynder Dancer’s Image, dat de Kentucky Derby wûn hie. It lange programma hie de gasten ûnder mear traktearre op in útfiering fan de bekende hippyske teatergroep Behind the Mask. It hie in ferbjusterjend spektakel west, mei de ruters yn eachferblynjende Feneesjaanske kostúms, de gesichten ferskûljend achter volto intero-maskers. De foarse, ynswarte Fryske hynders fan de groep wiene de moaiste hynders dy’t Langdon oait sjoen hie. De prachtige, elegante dieren hiene dinderjend troch it lân galoppearre yn in yndrukwekkend fertoan fan spieren as kabels, wielderige fiterlokken en moannen fan mear as in meter dy’t weagjend oer de lange, sierlike hals wapperen.
De skjintme fan de hynders hie sa’n yndruk op Langdon makke dat er se thús op ynternet opsocht hie. Hy lies dêr dat it ras favoryt west hie by midsieuske keningen, dy’t de dieren brûkt hiene as oarlochshynder, en dat it yn de moderne tiid foar útstjerren behoede wie. Hoewol’t er oarspronklik bekend stie as Equus robustus, wie de tsjintwurdige namme fan de Fries in huldeblyk oan syn widze Fryslân, de Nederlânske provinsje dy’t ek de bertestreek wie fan ferneamde minsken as Mata Hari en de briljante grafysk keunstner M.C. Escher.
De krêftige liven fan de iere Fryske hynders blieken de ynspiraasje west te hawwen foar de robúste estetyk fan de hynders fan de San Marko yn Feneesje. Neffens de website wiene de hynders fan de San Marko sa moai dat se ‘de meast stellen keunstwurken yn de skiednis’ wiene.
(..)
[Fragmint fan Dan Brown, Ynferno, haadstik 72. De Fryske oersetting leit 10 desimber yn 'e winkel.]
.
zondag 27 oktober 2013
vrijdag 25 oktober 2013
donderdag 24 oktober 2013
woensdag 23 oktober 2013
dinsdag 22 oktober 2013
Moarn yn it Friesch Dagblad: Mear bestsellers yn it Frysk
"Dêrom liket my de Fryske edysje fan Ynferno in belangryk boek yn de befoardering fan it Frysk lêzen. De ferskining jout kânsen om in protte minsken yn ’e kunde te bringen mei Frysktalich proaza en in gruttere groep as wenst te bewegen in kear foar in Frysktalich boek te kiezen. Alle lof dêrom foar Luitingh-Sijthoff, mar de fraach dy’t by my opkomt is dizze: kinne sokke operaasjes ek net ris in kear troch Fryske ynstitúsjes, útjouwers, oare bedriuwen en byneed oerheden lansearre wurde?
Wat in foardielen soe dat hawwe, allinnich al wat it publisiteitssirkus oanbelanget. Dat, wêrom net, om it jier bygelyks, in oerset Frysk boekewikegeskink fan superskriuwers as Dan Brown, Stephen King en Mary Higgins Clark?"
maandag 21 oktober 2013
Fryske Ynferno fan Dan Brown fóar de Kryst yn 'e winkel
As it goed sil, leit myn Fryske oersetting fan Ynferno noch foar de Kryst yn 'e winkel. Begjin augustus bin ik dermei útein set. Gelokkich bin ik net fjouwer wike opsletten yn in kelder sûnder tillefoan en ynternet, lykas de trije Nederlânske oersetters...
It is prachtich wurk. Dan Brown skriuwt as in trein foar in grut publyk en brûkt ienfâldige taal - dat lêste falt noch net ta yn it Frysk. De puristen sille aansen wol wat te protteljen hawwe tink, mar dat moat dan mar... Likegoed ha ik noch noait sá faak yn de Zantema en it WFT sjoen as de lêste wiken... Noch fjirtjin dagen, dan is de oersetting klear.
Wilens binne tips wolkom. Wa wit alternativen foar: "Langdon wiisde nei/op..." en "Langdon frege him ôf..."? :-)
It is prachtich wurk. Dan Brown skriuwt as in trein foar in grut publyk en brûkt ienfâldige taal - dat lêste falt noch net ta yn it Frysk. De puristen sille aansen wol wat te protteljen hawwe tink, mar dat moat dan mar... Likegoed ha ik noch noait sá faak yn de Zantema en it WFT sjoen as de lêste wiken... Noch fjirtjin dagen, dan is de oersetting klear.
Wilens binne tips wolkom. Wa wit alternativen foar: "Langdon wiisde nei/op..." en "Langdon frege him ôf..."? :-)
vrijdag 18 oktober 2013
donderdag 17 oktober 2013
woensdag 16 oktober 2013
dinsdag 15 oktober 2013
Moarn yn it Friesch Dagblad: Renêssânse foar it suteljen
"By de provinsje en de ynstitúsjes sil it achter guon earen no wol efkes jûkje. De provinsje hat ommers gjin hân útstutsen om it suteljen te rêden doe’t de Stichting It Fryske Boek organisatoarysk yn de bedelte rekke en it ek hieltyd dreger fûn om frijwilligers foar it suteljen byinoar te regeljen. Tresoar, dat it personiel fan It Fryske Boek oerkrige, wie en is net fan doel om de doar-oan-doar ferkeap foar syn rekken te nimmen. Dat, hoe sil der op it sinjaal fan de skriuwers reagearre wurde?
As de sutelskriuwers wat duorsumers dwaan wolle as ris in kear twa doarpen yn, dan leit der no in kâns. In kâns om it suteljen foarm te jaan bûten de wenstige kanalen om. Rjochtsje as sutelskriuwers en – sympatisanten in stichting op, dêr’t je mei fierder kinne. Sa’n stichting soe subsydzje fan de provinsje krije kinne, mar ek fan bedriuwen en partikulieren. En fansels de stipe fan Tresoar en de Stichting Boeken fan Fryslân by it realisearjen fan fierdergeande plannen foar takom jier en de jierren dêrnei."
Czeslaw Milosz - A Song On The End Of The World
On the day the world ends
A bee circles a clover,
A fisherman mends a glimmering net.
Happy porpoises jump in the sea,
By the rainspout young sparrows are playing
And the snake is gold-skinned as it should always be.
On the day the world ends
Women walk through the fields under their umbrellas,
A drunkard grows sleepy at the edge of a lawn,
Vegetable peddlers shout in the street
And a yellow-sailed boat comes nearer the island,
The voice of a violin lasts in the air
And leads into a starry night.
And those who expected lightning and thunder
Are disappointed.
And those who expected signs and archangels’ trumps
Do not believe it is happening now.
As long as the sun and the moon are above,
As long as the bumblebee visits a rose,
As long as rosy infants are born
No one believes it is happening now.
Only a white-haired old man, who would be a prophet
Yet is not a prophet, for he’s much too busy,
Repeats while he binds his tomatoes:
There will be no other end of the world,
There will be no other end of the world.
.
A bee circles a clover,
A fisherman mends a glimmering net.
Happy porpoises jump in the sea,
By the rainspout young sparrows are playing
And the snake is gold-skinned as it should always be.
On the day the world ends
Women walk through the fields under their umbrellas,
A drunkard grows sleepy at the edge of a lawn,
Vegetable peddlers shout in the street
And a yellow-sailed boat comes nearer the island,
The voice of a violin lasts in the air
And leads into a starry night.
And those who expected lightning and thunder
Are disappointed.
And those who expected signs and archangels’ trumps
Do not believe it is happening now.
As long as the sun and the moon are above,
As long as the bumblebee visits a rose,
As long as rosy infants are born
No one believes it is happening now.
Only a white-haired old man, who would be a prophet
Yet is not a prophet, for he’s much too busy,
Repeats while he binds his tomatoes:
There will be no other end of the world,
There will be no other end of the world.
.
maandag 14 oktober 2013
zaterdag 12 oktober 2013
De opkikker fan 2018: Feroaring om mei fierder
In ferkenning fan dy fragen sil basearre wêze moatte op, oan de iene kant, it ferlet dat dy literatuer hat. Kinst net earder wat sterker meitsje as datst in idee hast oer de belangrykste swakke steeën. En oan de oare kant sille kânsen en mooglikheden ynvintarisearre wurde moatte dy’t komme mei it winnende bidbook, de basis fan Lwd2018.
1
Lit ús earst ris nei it ferlet sjen. De belangrykste beheining fan ús literatuer is syn lytse taalgebiet en syn dêrmei korrespondearjende lytse en fierhinne egalitêre en ferâlderjende publyk. In protte problemen dêr’t de Frysk-literêre praktyk mei sit, hawwe dêrmei te krijen. Soks betsjut dat literêre inisjativen yn it ramt fan ‘2018’ der idealiter oan meiwurkje moatte dat it publyk foar Fryske literatuer, sawol yn as bûten it Fryske taalgebiet, sawol provinsjaal as nasjonaal as ynternasjonaal, mear omtinken kriget. En groeit.
Mar let op: in beskaat ynhâldlik aksint, dat eigen is oan in protte minderheidstalige, regionale en ‘perifere’ literatuer, is dêrby net in ding dat oerwûn wurde moat. Krekt net. It feit dat sa’n literatuer de wrâld mei oare eagen besjocht as de literatuer yn de nasjonale taal (de literatuer fan de mearderheid, fan de macht, fan it oantal), dat feit soe bliken dwaan kinne syn krêft en úteinlik syn besteansrjocht te wêzen (út it eachweid fan kulturele diversiteit). De swakte is ûnwissichheid oer eigen krêft en gebrek oan fertrouwen yn it ‘oars wêzen’ fan de eigen literatuer vis-à-vis dy fan de dominante taal. Dat is dus de twadde beheining dy’t ik sinjalearje.
De tredde leit yn it bekende probleem fan de ûnfoldwaande sekundêre literatuer, de smelle basis foar (betelle) literêre krityk, de beheinde mooglikheden foar skriuwers om in ynkommen út skriuw- en skriuwrelatearre wurk te krijen, en de dêrmei korrespondearjende lege maatskiplike status fan skriuwers. It risseltaat is ûnder mear in skeefgroei tusken ynstituten en ‘fjild’; de frijwillige organisaasjefoarmen yn de literatuer ferlieze oan ynfloed, de rol fan betelle meiwurkers yn tsjinst fan de oerheid nimt ta.
Gearfetsjend sit de Fryske literatuer mei a) in te lyts publyk, b) ûndúdlikheid oer syn ‘oars wêzen’, c) ynstitúsjonalisearring, en d) deplorabele arbeidsfoarwaarden.
2
Wat hat it bidbook ‘Iepen mienskip’ fan Lwd2018 yn de oanbieding? Kânsen. Sawol de algemiene ynstek fan it bidbook as de ûnderskate projekten bringe dy mei har mei. Mienskip, identiteit en diversiteit binne biedwurden fan it bidbook dy’t yndruk makke hawwe op de nasjonale en ynternasjonale sjuery’s dy’t Ljouwert de titel taparte hawwe; dizze trije begripen soene faaks ek sintraal stean kinne yn aktiviteiten mei as doel de Fryske literatuer foarút te helpen de kommende jierren.
Dêrby kin mienskip opfette wurde as ‘de Fryske mienskip’ of it ‘mienskipstinken’ yn Fryslân, dus analooch oan de bidbookbetsjutting. Mar likegoed as mienskip fan lêzers en leafhawwers fan literatuer. Beide mienskippen besteane ommers út minsken dy’t witte dat se wat mien hawwe, mar ek beseffe dat der grutte ûnderlinge ferskillen binne. It sykjen nei wat bynt en it ûnderfinen fan wat nét bynt, produsearret mienskippen op grûn wêrfan’t minsken in identiteit fiele kinne. En it produsearret dús ek diversiteit, yn en bûten de mienskip.
Fertaald nei de literatuer soe Lwd2018 ynspanningstema’s nei foarren komme litte kinne. De wearde fan mienskippen, mar ek de skaadkanten of de destruktive, ûnderdrukkende krêft derfan. Hoe iepen foar it oare, it ôfwikende, it frjemde en it nuvere is sa’n ‘mienskip’ eins? Mienskip is in universeel begryp yn it spanningsfjild tusken yndividu en kollektyf, mar blykber sjocht Lwd2018 genôch reden om it kollektive elemint derfan ta in Fryske bysûnderheid te meitsjen. It is in pretinsje dy’t yn ynternasjonaal perspektyf ûndersocht wurde kin. Begripen as ‘heimweh’ en ‘fernweh’ sitte djip ferwoartele yn de Fryske kultuer. Hoe is dat yn oare Europeeske regio’s?
Wat de projekten fan Lwd2018 oanbelanget, ek dêr lizze ûnderskate oanknopingspunten. Op it foarste plak fansels by it programma oer Slauerhoff, de poëtyske reis nei Malta en it Lân fan Taal, mar goed besjoen is by alle ûnderdielen in literêre ynbring yn te tinken. Lwd2018 soe skriuwers útnoegje kinne om diel te nimmen oan de oanbesteging fan in literêre projektútwreiding, al of net yn gearwurking mei in ynternasjonale keunstner of in kollektyf. Dêr soe in beurzesysteem foar brûkt wurde kinne en ek it útwikselingsprogramma dat Tresoar begjinne wol. Ommers, út it bûtenlân wei falt in oar ljocht.
3
Dan de fraach: hoe kin op basis fan boppesteande ferkenning de konneksje tusken de Fryske literatuer en Lwd2018 realisearre wurde?
It is dúdlik dat der stjoering noadich is, allinnich al om alle kânsen en mooglikheden yn kaart te bringen, mar ek om partisipaasje te begelieden en te ûndersteunen en de ynkadering yn Lwd2018 seker te stellen. Dat kin net oerlitten wurde oan de ûnderskate projektliedingen fan Lwd2018, dy’t ommers it oersjoch misse en faaks net genôch ynfierd binne yn de Frysk-literêre wrâld.
Ik sjoch wol in projektgroep (of hoe’t soks mar neamd wurdt) fan bygelyks fiif minsken ûnder de paraplu fan 2018 foar my: in ferstjintwurdiger fan Tresoar, in part-time meiwurker, in wittenskipper, in fertsjintwurdiger fan It Skriuwersboun, in skriuwer.
Sa’n projektgroep soe begjinne kinne mei it organisearjen fan in lyts tal tema-byienkomsten oer de fraach fan dit stik: hoe profitearret de Fryske literatuer fan 2018? It sil dêrby ek nijsgjirrich wêze te fernimmen wat de ûnderfining is fan oare kulturele haadstêden. Bûtenlânske sprekkers binne belangryk, mar it giet ek om de ynbring fan de literêre ynfrastruktuer yn Fryslân en de skriuwers sels.
Yn alle gefallen komt it der op oan en set meikoarten stappen yn de iene of de oare rjochting. Der binne genôch mooglikheden foar skriuwers en organisaasjes om de Fryske literatuer dingen dwaan te litten dy’t er noch noait dien hat. Dat lytse publyk, dat ûnwisse selsbyld en dy deplorabele arbeidsfoarwaarden freegje om in goed útmikte ynspanning. It risseltaat sil, mooglik, mear wêze as moai wat opkikkerkes yn it ramt fan 2018. As it goed sil wurde der feroaringen yn gong set dêr’t de Fryske literatuer fierder mei op aventoer kin.
.
vrijdag 11 oktober 2013
Koart ferslachje 'Mantgumgroep' yn Tresoar
Ferline jier desimber wie der yn Mantgum in brainstoarmgearkomste mei as ûnderwerp it literêr promoasjebelied fan Tresoar. Justermiddei yn Tresoar wie der in fuortsetting fan dy gearkomste en is der troch de oanwêzigen – dy’t dêr op útnoeging wiene – benammen sjoen nei de takomst. Oanwêzich wiene in tal minsken fan Tresoar, bibleteken, ien Tresoarmeiwurker/skriuwer en twa skriuwers.
Wat der konkreet misgien is it ôfrûne jier is sydlings oan de oarder kaam cq. troch my oan de oarder steld. Dêr lei de fokus net: der is foarút sjoen, út it idee wei dat it Frysk-literêr systeem yn in krisis sit en mei de fraach yn de achter- en de foarholle hoe’t it oars moat. Foar in part gie it dêrby om it takomstich belied fan Tresoar, foar in part gie it ek om de te ferwachtsjen cq. op te hoopjen ynbring fan de rest fan ‘it fjild’: tydskriften, Skriuwersboun, ensafierderhinne.
Neitocht wurdt oer it gearwurkjen mei eksterne partners wat it organisearjen fan Moanne fan it Fryske Boek-aktiviteiten oanbelanget. Der sil de kommende jierren swierder ynset wurde op promoasje fan Fryske literatuer en it ferheegjen fan de status fan skriuwers troch oan te knoopjen by festivals sawol yn as bûten Fryslân. Idem op it stik fan saken fan in doarpetoer cq. karavaan wêrby’t boeken cq. skriuwers de boer op gean. In ynternasjonaal útwikselingsprogramma yn gearwurking mei bûtenlânske universiteiten komt der ek oan.
En miskien wol it belangrykste punt: de fraach kaam nei foarren hoe’t de Fryske literatuer in rol spylje kin yn it trajekt-2018. Ynhâldlik is dêr net oer praat: it ferlet fan ideeën op dit mêd dy’t oanslute by it bidbook is oanjûn. Dúdlik waard dat Tresoar diskusjes en ideeëfoarming hjiroer stimulearje en fasilitearje wol en dêr sille ek inisjativen foar nommen wurde. De hoop waard útsprutsen dat de oare 'spilers’ yn it ‘fjild’ har de kommende tiid ek bewustwurde fan de kânsen dy’t it 2018-trajekt opsmyt.
Wat der konkreet misgien is it ôfrûne jier is sydlings oan de oarder kaam cq. troch my oan de oarder steld. Dêr lei de fokus net: der is foarút sjoen, út it idee wei dat it Frysk-literêr systeem yn in krisis sit en mei de fraach yn de achter- en de foarholle hoe’t it oars moat. Foar in part gie it dêrby om it takomstich belied fan Tresoar, foar in part gie it ek om de te ferwachtsjen cq. op te hoopjen ynbring fan de rest fan ‘it fjild’: tydskriften, Skriuwersboun, ensafierderhinne.
Neitocht wurdt oer it gearwurkjen mei eksterne partners wat it organisearjen fan Moanne fan it Fryske Boek-aktiviteiten oanbelanget. Der sil de kommende jierren swierder ynset wurde op promoasje fan Fryske literatuer en it ferheegjen fan de status fan skriuwers troch oan te knoopjen by festivals sawol yn as bûten Fryslân. Idem op it stik fan saken fan in doarpetoer cq. karavaan wêrby’t boeken cq. skriuwers de boer op gean. In ynternasjonaal útwikselingsprogramma yn gearwurking mei bûtenlânske universiteiten komt der ek oan.
En miskien wol it belangrykste punt: de fraach kaam nei foarren hoe’t de Fryske literatuer in rol spylje kin yn it trajekt-2018. Ynhâldlik is dêr net oer praat: it ferlet fan ideeën op dit mêd dy’t oanslute by it bidbook is oanjûn. Dúdlik waard dat Tresoar diskusjes en ideeëfoarming hjiroer stimulearje en fasilitearje wol en dêr sille ek inisjativen foar nommen wurde. De hoop waard útsprutsen dat de oare 'spilers’ yn it ‘fjild’ har de kommende tiid ek bewustwurde fan de kânsen dy’t it 2018-trajekt opsmyt.
donderdag 10 oktober 2013
woensdag 9 oktober 2013
Sneon yn it Friesch Dagblad: De nijste Josse
"Hat De Haan syn ideologyske nêstfearren alsa noait werklik ôflizze kind, syn ynset, hertstocht, felheid en skeppingskrêft wurkje noch altyd ynspirearjend. Foar my teminsten. Ek yn syn nijste boek. Nim syn ferûntweardiging oer de sensurearre werútjefte fan de lytse roman Leafdedea fan Homme Eernstma (ps. fan Feije Sixma van Heemstra). Leafdedea ferskynde yn 1963 as spesjaal nûmer fan it tydskrift quatrebras en smiet yn in lytse rûnte nochal wat stof op. Fedde Schurer neamde it “in wurdbraaksel dat ik graach oan pathologen oerlit”.
Under tafersjoch fan De Haan kaam der yn 1994 in werútjefte en twa jier lyn hat Elikser it ûnder tafersjoch fan Tresoar op ’e nij útjûn. Mar diskear wie de frijmoedige en boartlike tekst swier sensurearre troch de Frânske oersetster fan it boek, Agnes Caers; yngrepen dy’t rjochtfeardige waarden troch Alpita de Jong, Teake Oppewal en sûnder mis ek de famylje Sixma van Heemstra. Mar dy’t sa klear as in klûntsje it subversive, surrealistyske karakter fan de roman fuortpoetsten. De Haan syn konklúzje: 'Tresoar hat meiwurke oan it opskjinjen fan ien fan de wichtichste útjeften út it begjin fan de sechtiger jierren'."
dinsdag 8 oktober 2013
Dé oktoberbondel fan 2013: Ravensulver/Ravenzilver
Fan de sechsde, twatalige, yn jannewaris by útjouwerij De Contrabas yn Utert ferskynde dichtbondel Ravensulver / Ravenzilver fan Abe de Vries binne noch eksimplaren te keap! Te bestellen by de boekhannel of de útjouwer, priis 17,50. Dé oktoberbondel fan 2013!
Van de zesde, tweetalige, in januari bij uitgeverij De Contrabas in Utrecht verschenen dichtbundel Ravensulver / Ravenzilver van Abe de Vries zijn nog exemplaren te koop! Te bestellen bij de boekhandel of de uitgever, prijs 17,50. Dé oktoberbundel van 2013!
Eppie Dam, Leeuwarder Courant, 12 april 2013:
"Alle gedaanten en sublimaasjes fan dy iene leechte meitsje ‘Ravensulver’ ta in sublime bondel. Natuerlik en springlibben klinke by De Vries sawol it Frysk as it Nederlânsk. Masterskip en skeppingsnocht spatte derfanôf."
"Alle gedaanten en sublimaties van die ene leegte maken ‘Ravenzilver’ tot een sublieme bundel. Natuurlijk en springlevend klinken bij De Vries zowel het Fries als het Nederlands. Meesterschap en scheppingsplezier spatten ervanaf."
Unwennige wjokslach
It ferjitten wurd dat Czeslaw Milosz oprôp
út 'e tonger en it wjerljocht fan thús, fierder as Poalen,
en wer opsnúfde oan 'e grutte Pacific,
miskien in namme fan immen út East-Sina,
miskien net, miskien wie dyjinge,
ûnútsprutsen noch, net taret,
ûnwittend fan wa'tsto bist, en ûnwis,
of kaam it út in brief yn in âld kammenet
mei de kleur fan in jûpe, it each fan in al lang
ferwaaide blik, in katolike aai
oer de tonge, in oseanen oer reizgjend ik -
Mar der wie termyk, in lichte tocht
nei in earmoedige klinte, ja, der wie ek in ingel,
in ingel, in ingel, in ingel,
in wurd yn 'e ferballing,
wachtsjend op in lift fan in flinter.
Leau net wat de minsken sizze, Luuk.
Do silst dines fine, myn freelance sjamaan,
myn tûke goaltsjegetter op 'e dyk by Swarte Haan,
oait fjoermaster fan it wurd
dat krekt foar de earste, noch ûnwennige wjokslach
freegje kin
Here I am
Will you send me an angel
*
Onzekere vleugelslag
Het vergeten woord dat Czeslaw Milosz opriep
uit de donder en de bliksem van thuis, verder dan Polen,
en weer opsnoof aan de grote Pacific,
misschien een naam van iemand uit Oost-China,
misschien niet, misschien lag diegene,
onuitgesproken nog, wel in het verschiet,
niet wetend wie je bent, en onzeker,
of kwam het uit een brief in een oud kabinet
met de kleur van een baljurk, het oog van een al lang
verwaaide blik, een katholieke aai
over de tong, een over oceanen reizend ik -
Maar er was thermiek, een lichte tocht
naar een armoedig huis, ja, er was ook een engel,
een engel, een engel, een engel,
een verbannen woord,
wachtend op een lift van een vlinder.
Geloof niet wat de mensen zeggen, Luuk.
De jouwe zul je vinden, m'n freelance sjamaan,
m'n doelpuntendief op de zeedijk bij Zwarte Haan,
ooit vuurmeester van het woord
dat net voor de eerste, nog onzekere vleugelslag
vragen kan:
Here I am
Will you send me an angel
.
Van de zesde, tweetalige, in januari bij uitgeverij De Contrabas in Utrecht verschenen dichtbundel Ravensulver / Ravenzilver van Abe de Vries zijn nog exemplaren te koop! Te bestellen bij de boekhandel of de uitgever, prijs 17,50. Dé oktoberbundel van 2013!
Eppie Dam, Leeuwarder Courant, 12 april 2013:
"Alle gedaanten en sublimaasjes fan dy iene leechte meitsje ‘Ravensulver’ ta in sublime bondel. Natuerlik en springlibben klinke by De Vries sawol it Frysk as it Nederlânsk. Masterskip en skeppingsnocht spatte derfanôf."
"Alle gedaanten en sublimaties van die ene leegte maken ‘Ravenzilver’ tot een sublieme bundel. Natuurlijk en springlevend klinken bij De Vries zowel het Fries als het Nederlands. Meesterschap en scheppingsplezier spatten ervanaf."
Unwennige wjokslach
It ferjitten wurd dat Czeslaw Milosz oprôp
út 'e tonger en it wjerljocht fan thús, fierder as Poalen,
en wer opsnúfde oan 'e grutte Pacific,
miskien in namme fan immen út East-Sina,
miskien net, miskien wie dyjinge,
ûnútsprutsen noch, net taret,
ûnwittend fan wa'tsto bist, en ûnwis,
of kaam it út in brief yn in âld kammenet
mei de kleur fan in jûpe, it each fan in al lang
ferwaaide blik, in katolike aai
oer de tonge, in oseanen oer reizgjend ik -
Mar der wie termyk, in lichte tocht
nei in earmoedige klinte, ja, der wie ek in ingel,
in ingel, in ingel, in ingel,
in wurd yn 'e ferballing,
wachtsjend op in lift fan in flinter.
Leau net wat de minsken sizze, Luuk.
Do silst dines fine, myn freelance sjamaan,
myn tûke goaltsjegetter op 'e dyk by Swarte Haan,
oait fjoermaster fan it wurd
dat krekt foar de earste, noch ûnwennige wjokslach
freegje kin
Here I am
Will you send me an angel
*
Onzekere vleugelslag
Het vergeten woord dat Czeslaw Milosz opriep
uit de donder en de bliksem van thuis, verder dan Polen,
en weer opsnoof aan de grote Pacific,
misschien een naam van iemand uit Oost-China,
misschien niet, misschien lag diegene,
onuitgesproken nog, wel in het verschiet,
niet wetend wie je bent, en onzeker,
of kwam het uit een brief in een oud kabinet
met de kleur van een baljurk, het oog van een al lang
verwaaide blik, een katholieke aai
over de tong, een over oceanen reizend ik -
Maar er was thermiek, een lichte tocht
naar een armoedig huis, ja, er was ook een engel,
een engel, een engel, een engel,
een verbannen woord,
wachtend op een lift van een vlinder.
Geloof niet wat de mensen zeggen, Luuk.
De jouwe zul je vinden, m'n freelance sjamaan,
m'n doelpuntendief op de zeedijk bij Zwarte Haan,
ooit vuurmeester van het woord
dat net voor de eerste, nog onzekere vleugelslag
vragen kan:
Here I am
Will you send me an angel
.
Moarn yn it Friesch Dagblad: Jou promoasjejild oan de skriuwers
"Alsa is de oergong (yn 2010 alwer) fan de literatuerpromoasjetaken fan de âlde Stichting It Fryske Boek nei Tresoar (noch hieltyd) gjin súkses. Hoe’t dat komt, lit him riede. Tresoar, in grut bibleteek- en argyfynstitút dat de literêre promoasje en regelerij der fan de Provinsje wat by dwaan moat, is fan goede wil mar slagget der net yn om syn belied te fûndearjen op in duorsum oerlis mei ‘it fjild’ – skriuwers, Skriuwersboun, útjouwers, boekhannels. Men sil sizze dat men al dwaande leart. En dat it takom jier better gean sil. It is lykwols no tiid en smyt it roer om."
maandag 7 oktober 2013
zondag 6 oktober 2013
Jan Wybenga - Aisikersfjild
Hjir leit it blok fan de pols,
rustich fan oer,
tusken de bjinten, de rusken
oan de nútbrune wjittering,
dêr’t sulverkraal blonk
om smaragdgriene linten
fan flotgers.
It wetter fan de kaart,
bleau dit in daaldersk plak
om it hear oer te eagjen:
de grûn nei tûzen kear maitiid
yn ien moarnsskoft skeind,
blet op it spoar fan de dragline
yn bont ferskaat fan kleuren.
Skoar en moedsum seit de wyn
it ûnk fan de onlijige tiid.
De sypeagjende sinne
teraant oranje
yn it rampich swart.
Gjin fûgel te hearren.
Huorrich blinke bylâns
by foarrie oanleine strjitten
de proastige makeldersbuorden.
Us fjild ferkocht en ôflevere
dêr’t wy by wiene.
*
Sjoch ek: 'De ydille foarby' yn de Moanne.
rustich fan oer,
tusken de bjinten, de rusken
oan de nútbrune wjittering,
dêr’t sulverkraal blonk
om smaragdgriene linten
fan flotgers.
It wetter fan de kaart,
bleau dit in daaldersk plak
om it hear oer te eagjen:
de grûn nei tûzen kear maitiid
yn ien moarnsskoft skeind,
blet op it spoar fan de dragline
yn bont ferskaat fan kleuren.
Skoar en moedsum seit de wyn
it ûnk fan de onlijige tiid.
De sypeagjende sinne
teraant oranje
yn it rampich swart.
Gjin fûgel te hearren.
Huorrich blinke bylâns
by foarrie oanleine strjitten
de proastige makeldersbuorden.
Us fjild ferkocht en ôflevere
dêr’t wy by wiene.
*
Sjoch ek: 'De ydille foarby' yn de Moanne.
zaterdag 5 oktober 2013
vrijdag 4 oktober 2013
Evert van Dijk: 'Een regionale krant ontleent zijn bestaansrecht aan eigen nieuws'
Evert ken ik noch út de tiid dat ik as ferslachjouwer by Persbureau Tammeling yn Grins wurke (1996-1999) en hy by it, doe noch, Nieuwsblad van het Noorden. Sjoernalist Alfred Meester en yours truly ha it it Nieuwsblad doe knap lestich makke. Van Dijk stiet no boppe de trije titelhaadredakteuren Hans Snijder (LC), Pieter Sijpersma (DvhN) en Lútsen Kooistra (FD). Sitaat:
Van Dijk – oorringetje, blauw overhemd en sluik blond haar - werkt ruim twintig jaar bij de NDC en is tien jaar adjunct-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden. Zijn de drie titelhoofdredacteuren geen stromannen? “We vormen één hoofdredactie. De titelhoofdredacteuren moeten zorgen dat de regionale identiteit overeind blijft. Regionaal nieuws krijgt meer nadruk. Mogelijk krijgt de LC twee edities voor noord en zuid-Friesland. Een regionale krant ontleent zijn bestaansrecht aan eigen nieuws.” (Karin de Mik, ‘Hoofdredacteur Evert van Dijk: “We moeten dingen uitproberen”’, NRC Handelsblad, 3 oktober 2013)
Graach bring ik myn stik oer de LC fan desimber 2008 yn it omtinken. Dat gie oer de needsaak foar in regionale krante om him te konsintrearjen op it eigen, regionale nijs. Neffens Rimmer Mulder, doe haadredakteur fan de LC, hie ik it helendal mis en neffens Wio Joustra, doe adjunkt, wie ik in “ferrieder”.
Hoe dan ek, Evert: set ‘m op!
woensdag 2 oktober 2013
Tresoarteleportear-app foar skriuwers
Gelokkich hâldt Tresoar in aginda by. Dêr stiet te lêzen dat de útrikking fan de Gysbert Japicxpriis 2013 op 12 oktober is yn de Martinitsjerke fan Boalsert. Ynrin: 13.45 oere.
Kommende út, sis, Drachten wei moatte jo dan om 13.00 oere wol op’en paad. As je in auto hawwe. En dy’t mei it iepenbier ferfier fan, sis, Drachten nei Boalsert wol, kin better in wat rommere marzje oanhâlde. Om tolven hinne op ‘e bus, sa sawat.
Hoesa út Drachten wei?
Ja, de aginda fan Tresoar meldt dat EK op 12 oktober de jierlikse ôfslutende boekemerk fan de Moanne fan it Fryske Boek hâlden wurdt. Yn Drachten dus, op it Frânske pleintsje. Fan 11.00 oant 17.00 oere.
Skriuwers dy’t dêrby wêze wolle, om’t se graach harren boeken oan de man bringe, en dy’t ek by de GJ-útrikking wêze wolle, om’t se graach in kollega ear bewize, dy hawwe op dy dei in probleem. Se binne dûbelboekt!
In oerke Drachten, mear sit der net yn.
Tresoar wol ús takom jier better troch de ûnmooglike drokte yn de Moanne fan it Fryske Boek hinnne loadse. Dêrom wurdt it tradisjonele Fryske boekewikegeskink oanfolle mei in soart mobile tillefoan, mar dan oars.
In gadget, net ornearre foar de keapers fan in Frysk boek, mar foar de skriuwers fan in Frysk boek.
Elk dy’t oait in Frysk boek skreaun hat, of dat ûnbegripelikerwiis noch fan doel is om te dwaan, sil dan, foarôfgeand oan de Moanne fan it Fryske Boek, en rekkenjend mei in ferstjoertiid fan trije dagen, behalve in skriuwerskalinder en in súksesaginda ek in startrekteleportearmasyntsje tastjoerd krije.
Dat wol sizze, as dy Moanne dan noch bestiet.
De bedoeling is dat it in app wurdt.
dinsdag 1 oktober 2013
Abonneren op:
Posts (Atom)