Dit gedicht; in antwurd

dit gedicht

(jimme hearre it my net sizzen)

heart net by Fryslân

 

in gedicht (earste werhelling) is

samar in samling wurden

yn samar in folchoarder

mei samar in ritme

ast se earst net deasjitst

of ynslokst

 

dit gedicht

(twadde werhelling)

leit inkeld mar op myn tonge

 

dat sit sa, dit gedicht (tredde, ferfelend)

hat gjin website om yn te wenjen

der is gjin bankrekken foar iepensteld

der binne gjin advertinsjes foar opmakke

der binne gjin krantekolommen foar rommakke

 

kin ek net

want wa wit wêr’t it no is

dit flutgedicht

 

miskien leit it al ferjitten op in buro

neist in beliedsplan

miskien hie it himsels net sa werhelje moatten

en is ien kear taal al mear taal as taal genôch

 

al wol de mûle

ek noch sa faak de nippel

al komme de dichters

ek mei safolle pampers

oanswingen

dit gedicht

is gjin bernewein

is gjin doktersadvys

 

en it is mear as in kuierke troch it wintergrien

fan jim Fryslân

dit gedicht dit gedicht dit gedicht dit gedicht

 

ha se by de poat hân

oan it ynfús lein

yn in bilbonke stutsen

foar de gek holden

it murch derút leppele

de reade disel jatten

 

ja allegear al kut

foar gewoane minsken

lit stean foar in autonoom fers

dat nergens by heart en nergens thús is

 

mar dochs dúdlik it bêste mei jim foarhat

en altyd al by jim wie

as taal en nacht en bla bla bla

 

kniper op ’e skine

wat oerbliuwt is dit gedicht

foar jimme

lju dy’t fiele foar it frysk

 

in wurd foar de weeshuzen

[As de Dichter fan Fryslân mei in mânsk fers foar de kreamen komt, dan is dat, oft je it no in goed fers fine of net sa, in literêre ferklearring dy't om refleksje freget. Dat nimt dan wol in oerke, mar as nimmen op in Ynstitút antwurdet, wêrom ha wy it dan?]

Brief oan X., of: Lang libje Mark Zuckerberg

Oer dyn yn myn eagen frij naïve opfetting fan ‘feiten’.

Do silst it wol mei my iens wêze kinne dat net alle feiten

in like feitlik karakter hawwe. Tink oan it ferskil tusken

dizze twa bewearingen: ‘Saniis gie myn telefoan’ en

‘Wy libje yn in demokrasy.’

 

Ek al wennesto yn Y., do silst wol fan my oannimme wolle

dat myn telefoan oergie saniis. Mar hoe sit it mei de twadde

útspraak? Jout dy in werjefte fan in feit? Of is er in ferhaal, in

ynterpretaasje?

 

De feiten dêr’t wy sinfol fan miening oer ferskille kinne,

binne yn ’e regel fan de twadde soarte,

en dan is it lang net altyd dúdlik

wat it feitlik karakter fan útspraken presys is.

 

Al hielendal net

as it ferwizingen oanbelanget nei saken dy’t yn it ferline spilen,

of wêrfan’t sein wurdt dat se yn it ferline spilen. It ferline

is der nammentlik net mear. Wy kinne net in útspraak

oer it ferline ferlykje mei it ferline sels en dan sizze

oft se aardich oerienkomme of net.

Wy kinne útspraken oer it ferline inkeld mar beoardielje

op konsistinsje, konsekwintheid, folsleinens,

ferhâlding ta kontekst, ymplikaasjes

en sa mear.

 

Sok filosofearjen is ferfelend

foar lju dy’t it leafst bûter by de fisk wolle.

 

En gelokkich mar

kinne wy alles wól roppe

(binnen de grinzen fan de wet).

 

Dat ha wy te tankjen oan de Frijheid fan Mieningsutering.

Dy’t yn ’e grûnwet, de lêste kear dat ik ’m lies,

net beheind wurdt troch dizenige groepkes ‘fact-checkers’

dy’t betelle wurde troch grutte bedriuwen en oerheden

en dy’t altyd beskate ‘feiten’ wol

en oare ‘feiten’ net tsjekke.

 

Groepkes dy’t funksjonearje as narratyf-ûnderstipers.

 

Ik wit wol, der komme hieltyd mear lju dy’t spûkbenaud binne

foar mear demokrasy, mar ik lit my myn rjocht om te sizzen

wat ik fyn, en it ek publyklik te sizzen,

net ôfpakke troch minsken dy’t bang binne foar har evenminske

en dy’t delsjogge op har evenminske

en dy’t har eangst ferpakke

yn ferwizingen nei boemannen (Trump)

dy’t it folk manipulearje en dy’t al it heilsume wurk

fan ’e foargongers (Obama, Biden) teneate dwaan sille.

 

Meast binne it ommers sokke bangeskiters sels dy’t,

by better sjen, likegoed besykje it folk te manipulearjen,

en meast blykt ek, by better sjen,

dat it mei dat heilsume wurk fan de earderen wol in slach tafalt.

 

Myn wapen is it wjerwurd, ûnderwiis, ûndersyk, tsjingas.

Wat se yn de 19^e iuw ‘folksopfieding’ neamden.

(Dichte foar publyk dat mient dat de frijheid fan mieningsutering inkeld foar harsels bestiet. Aansens ek te lêzen yn myn tolfde dichtbondel Njoggen dagen yn it gers, dy't fan 't jier by Utjouwerij DeRyp ferskine sil.)