maandag 31 december 2012
Rattel yn 'e golle (Sjoerd J. ta in oantinken)
it fermôgjen fan ’t ûleboerd
makke him los út de merje
hjirwei witte sigens wol wêrhinne
hjirwei waaide er de dyk út
it yn ’e healdagen soudere hea seit
de brike paden bochten him simmerlicht
de bynten oan de dragers
prate swart noch fan de sjees
sa seit de rattel yn ‘e golle
ús eigen frjemdling soe er wêze
2
want it moat stikkenmakke foar’t it moai
it moat ôfstjerre foar’t it fikt
it sil komme om’t it by him wei
it sil gûle om’t it him leaf
it wol winne yn de bedelte
it wol azemje oer it jiskelân
it kin smoare achter de mienskar
it kin bepraat yn ‘e bjirmen
mar it mei net earder opbloeie
it mei net yn ’t wyt en net yn ’t swart
it ken gjin offerslachter om in lyk
it tinkt oan de bolle en it skjinne fel
3
eksposysje
sels stiet er net mei in skaal yn hannen
en in ûnnoazele kop derop
dy’t elkmans holle wêze kin
sels is er net de heiner en de fieder
fan it eksplodearjend bern
ûnskuldich oan perfeksje
ûntwapene komt er salve te striken
oan de wraaksucht fan de sibbe
út syn swart-witen wei
kommend achter steapele kisten wei
mei in lûd dat syn wjerkeats
draacht wat oer is fan it lân de skuorre út
(Skreaun foar publikaasje yn it kommende nûmer fan De Keatsfreon. De foto's binne makke op de eksposysje fan Sjoerd syn wurk yn heite' pleats yn Easterbierrum, augustus 2011.)
zondag 30 december 2012
zaterdag 29 december 2012
It literêr djiptepunt fan 2012
It skift 'Net fergetten fersen' befettet allerhanne materiaal dat neffens de gearstaller blykber net oan de ynlieder foarlein hoegde te wurden.
By de oantekeningen oer de gedichten stiet fan alles dat út myn eigen stúdzje ôfkomstich is, sûnder boarnefermelding fansels.
De bondel kj3 docht by de oantekeningen hielendal net mei. Wêrom net?
De teksten fan Teake O., Jabik V. en Piter Y. binne folslein oerstallich.
Dan diel 2.
It hûs is net opnommen, gjin ‘samle wurk’ dus.
It skift 'Kollaazje': stikjes ynterview, ditsjes en datsjes, allegear mar wat byinoar smiten, gjin inkeld besykjen om dêr in reade tried yn te bringen.
De ferantwurding achteryn, neatsizzend.
De titellist fan útjeften fan F en F, hielendal achteryn. By myn beide eardere F en F boeken, It sil bestean en Skielk beart de hjerst, is myn namme mar efkes fyntsjes weilitten.
Djip tryst, fan a oantemei z. En sa'n prutsgehiel kostet dan 125,- euro.
Goasse Brouwer moat syn subsydzjesloarpjend winkeltsje mar gau opheffe. Dan kin er yn syn mémoires syn gelyk besykje te heljen.
vrijdag 28 december 2012
donderdag 27 december 2012
dinsdag 25 december 2012
Wurkoersetting 'Tristia'
Osip Mandelstam, 'Tristia'
In master bin ik yn de grutte keunst fan ’t ôfskied,
‘t ûntflechtsjen fan klachten yn ‘e nacht,
as de oksen tiid as tarring kôgje yn it strie,
de stêd de lêste oere slacht fan de wacht.
Ik ha bûgd foar ’t iere kraaien fan de hoanne
boppe in rêchsek spyt, doe’t eagen bang
en read fan ‘t gûlen stoarren nei de moanne;
fertriet fan froulju mongen waard mei Muze’ sang.
Wa seit, dy’t heart dat paden skiede,
wat lot sok ienlik fierder gean betsjutte mei,
of is it út meneuvels fan de hoannen te rieden,
sa’t it fjoer fan kearsen op ‘e Akropolis seit?
Wêrom’t, as in oare takomst ús besibbet,
mar oksen kôgje ûnfersteurber fierder yn ‘e stâl,
dy hoanne, de heraut fan ’t nije libben,
opspat út syn wjokken op ‘e stedswâl?
En ik rin heech mei ’t lûd fan ’t weeftou.
De spoel dy’t snoarret, de núnder fan de klos.
Sjoch hoe’t Delia, bleatfoets geande frou,
smyt har hier sa sêft as dûns fan swannen los.
O, op skriele boaiem reitsje wy yn slom
en earm yndie oan wurden foar ferrukking.
Alles hat ris west, alles komt wer werom;
swiet is inkeld mar it fielen fan werkenning.
Sa sil ‘t wêze: in tinne, waaksen foarm,
in iikhoarnfacht allyk, leit útspraat op in skaal
foar in faam dy’t, eangjend foar in stoarm,
bûcht en freget nei de ein fan it ferhaal.
Mar de Erebus te tantsjen sil ús neat jaan.
Froulju hawwe waaks, manlju bline hate.
Kriich sil grif oer ús syn tekens dwaan;
sy mei’ stjerre wylst se mei de goaden prate.
In master bin ik yn de grutte keunst fan ’t ôfskied,
‘t ûntflechtsjen fan klachten yn ‘e nacht,
as de oksen tiid as tarring kôgje yn it strie,
de stêd de lêste oere slacht fan de wacht.
Ik ha bûgd foar ’t iere kraaien fan de hoanne
boppe in rêchsek spyt, doe’t eagen bang
en read fan ‘t gûlen stoarren nei de moanne;
fertriet fan froulju mongen waard mei Muze’ sang.
Wa seit, dy’t heart dat paden skiede,
wat lot sok ienlik fierder gean betsjutte mei,
of is it út meneuvels fan de hoannen te rieden,
sa’t it fjoer fan kearsen op ‘e Akropolis seit?
Wêrom’t, as in oare takomst ús besibbet,
mar oksen kôgje ûnfersteurber fierder yn ‘e stâl,
dy hoanne, de heraut fan ’t nije libben,
opspat út syn wjokken op ‘e stedswâl?
En ik rin heech mei ’t lûd fan ’t weeftou.
De spoel dy’t snoarret, de núnder fan de klos.
Sjoch hoe’t Delia, bleatfoets geande frou,
smyt har hier sa sêft as dûns fan swannen los.
O, op skriele boaiem reitsje wy yn slom
en earm yndie oan wurden foar ferrukking.
Alles hat ris west, alles komt wer werom;
swiet is inkeld mar it fielen fan werkenning.
Sa sil ‘t wêze: in tinne, waaksen foarm,
in iikhoarnfacht allyk, leit útspraat op in skaal
foar in faam dy’t, eangjend foar in stoarm,
bûcht en freget nei de ein fan it ferhaal.
Mar de Erebus te tantsjen sil ús neat jaan.
Froulju hawwe waaks, manlju bline hate.
Kriich sil grif oer ús syn tekens dwaan;
sy mei’ stjerre wylst se mei de goaden prate.
zondag 23 december 2012
Oersetting Iosif Brodsky
Osip Mandelstam, ‘Tristia’
I’ve mastered the great craft of separation,
Amidst the bare unbraided pleas of night,
Those lingerings, while oxen chew their ration,
The watchful town’s last eyelid shutting tight.
And I revere that midnight’s rooster’s death scant,
When shouldering the wayfarer’s sack of wrong,
Eyes stained with tears were peering at the distance,
And women’s wailings were the Muse’s song.
Who is to tell, when hearing separation,
What kind of parting this may resonate,
Foreshadowed by a rooster’s exclamation,
As candles twist the temple’s colonade?
Why, at the dawn of some new life, new era,
When oxen chew their ration in the stall,
That wakeful rooster, a new life’s town crier,
Flaps it’s torn wings atop the city wall?
And I adore the worsted yarn’s behaviour,
The shuttle buzzes and the spindle hums.
Look how young Delia, barefooted, braver
Than down of swans, glides straight into your arms.
O, our life’s lamentable course fabric,
How poor the language of our joy indeed.
What happened once, becomes a worn-out matrix,
Yet recognition is intensely sweet.
So be it thus: a small, translucent figure,
Spread like a squirrel pelt across the clean
Clay plate. A girl bends over it; her eager
Gaze scrutinizes what the wax may mean.
To ponder Erebus, that’s not for our acumen.
To women, wax is as to men steel shine.
Our lot is drawn only in war; to women,
It’s given to meet death while they divine.
I’ve mastered the great craft of separation,
Amidst the bare unbraided pleas of night,
Those lingerings, while oxen chew their ration,
The watchful town’s last eyelid shutting tight.
And I revere that midnight’s rooster’s death scant,
When shouldering the wayfarer’s sack of wrong,
Eyes stained with tears were peering at the distance,
And women’s wailings were the Muse’s song.
Who is to tell, when hearing separation,
What kind of parting this may resonate,
Foreshadowed by a rooster’s exclamation,
As candles twist the temple’s colonade?
Why, at the dawn of some new life, new era,
When oxen chew their ration in the stall,
That wakeful rooster, a new life’s town crier,
Flaps it’s torn wings atop the city wall?
And I adore the worsted yarn’s behaviour,
The shuttle buzzes and the spindle hums.
Look how young Delia, barefooted, braver
Than down of swans, glides straight into your arms.
O, our life’s lamentable course fabric,
How poor the language of our joy indeed.
What happened once, becomes a worn-out matrix,
Yet recognition is intensely sweet.
So be it thus: a small, translucent figure,
Spread like a squirrel pelt across the clean
Clay plate. A girl bends over it; her eager
Gaze scrutinizes what the wax may mean.
To ponder Erebus, that’s not for our acumen.
To women, wax is as to men steel shine.
Our lot is drawn only in war; to women,
It’s given to meet death while they divine.
Oersetprojekt: Mandelstam, 'Tristia' (1918)
Oersetting: Clarence Brown en W.S. Merwin, 1973
I have studied the science of good-byes,
the bare-headed laments of night.
The waiting lengthens as the oxen chew.
In the town the last hour of the watch.
And I have bowed to the knell of night in the rooster’s throat
when eyes red with crying picked up their burden
of sorrow and looked into the distance
and the crying of women and the Muses’ song became one.
Who can tell from the sound of the word ‘parting’
what kind of bereavements await us,
what the rooster promises with his loud surprise
when a light shows in the Acropolis,
dawn of a new life,
the ox still swinging his jaw in the outer passage,
or why the rooster, announcing the new life,
flaps his wings on the ramparts?
A thing I love is the action of spinning:
the shuttle fluttering back and forth, the hum of the spindle,
and look, like swan’s down floating toward us,
Delia, the barefoot sheperdess, flying –
o indigence at the root of our lives,
how poor is the language of happiness!
Everything’s happened before and will happen again,
but still the moment of each meeting is sweet.
Amen. The little transparent figure
lies on the clean earthen plate
like a squirted skin being stretched.
A girl bends to study the wax.
Who are we to guess at the hell of the Greeks?
Wax for women, bronze for men:
our lot falls to us in the field, fighting,
but to them death comes as they tell fortunes.
Oersetting Kees Verheul, 1974
Afscheid is een wetenschap die ik geleerd heb
van klachten, blootshoofds in de nacht.
Ossen herkauwen, het wachten duurt,
in de stad verstrijkt het laatste uur van de nachtwake
en ik buig mij voor de rite van die hanennacht
toen ogen die hun verdriet als een bepakking droegen
met roodbehuilde randen in de verte staarden
en een schreiende vrouwestem zich met Muzenzang vermengde.
Wie kan bij het woord afscheid zeggen
hoe ons leven verlopen zal, los van elkaar,
wat het hanengekraai ons voorspelt
wanneer het vuur op de acropolis brandt?
En wie weet bij de dageraad van een nieuw leven,
wanneer de ossen lui herkauwen in de stal,
waarom de haan, heraut van een nieuw leven,
klapwiekend op de stadsmuur staat?
Ik houd van handen die de woldraad spinnen,
de spoel die heen en weer schiet, het wiel dat snort.
Zie hoe, licht als zwanedons,
Delia blootsvoets aan komt snellen!
O, schrale bodem van ons leven,
hoe arm is de taal van de vreugde.
Alles is vroeger geweest, alles komt terug
en zoet is alleen het ogenblik van herkennen.
Laat het dan zo zijn: een doorzichtig wasfiguurtje
ligt op een schone aardewerken schaal
uitgespreid als een eekhoornvacht.
Een meisje buigt zich over de schaal en kijkt.
Ons is het niet gegeven vragen te stellen aan de Erebos.
Was is voor vrouwen wat brons is voor de man.
Ons lot wordt beslist op het slagveld.
Zij sterven terwijl ze in de toekomst kijken.
Oersetting A.S. Kline, 2000
I have studied the Science of departures,
in night’s sorrows, when a woman’s hair falls down.
The oxen chew, there’s the waiting, pure,
in the last hours of vigil in the town,
and I reverence night’s ritual cock-crowing,
when reddened eyes lift sorrow’s load and choose
to stare at distance, and a woman’s crying
is mingled with the singing of the Muse.
Who knows, when the word ‘departure’ is spoken
what kind of separation is at hand,
or of what that cock-crow is a token,
when a fire on the Acropolis lights the ground,
and why at the dawning of a new life,
when the ox chews lazily in its stall,
the cock, the herald of the new life,
flaps his wings on the city wall?
I like the monotony of spinning,
the shuttle moves to and fro,
the spindle hums. Look, barefoot Delia’s running
to meet you, like swans down on the road!
How threadbare the language of joy’s game,
how meagre the foundation of our life!
Everything was, and is repeated again:
it’s the flash of recognition brings delight.
So be it: on a dish of clean earthenware,
like a flattened squirrel’s pelt, a shape,
forms a small, transparent figure, where
a girl’s face bends to gaze at the wax’s fate.
Not for us to prophesy, Erebus, Brother of Night:
Wax is for women: Bronze is for men.
Our fate is only given in fight,
to die by divination is given to them.
Note: Mandelstam wrote: ‘In night’s stillness a lover speaks one tender name instead of the other, and suddenly knows that this has happened before: the words, and her hair, and the cock crowing under the window, that already crowed in Ovid’s Tristia. And he is overcome by the deep delight of recognition....’ in ‘The Word and Culture’ in Sobraniye sochineniy. The reference is to the night before Ovid’s departure to his Black Sea exile, in his Tristia Book I iii. Divination was carried out by girls, who melted candle wax on the surface of a shallow dish of water, to form random shapes. Erebus was the son of Chaos, and Night his sister. In versions of the Greek myths Eros and Nemesis are the children of Erebus and Night. Erebus is also a place of shadows between Earth and Hades. Verse 3 echoes Tibullus’s poem to Delia Book I III 90-91 and Pushkin’s early (1812) poems to‘Delia’.
Oersetting Ilya Shambat, 2001
The essence of farewell I have extracted
From hatless laments of the sleepless night
As oxen chew, and waiting grows protracted,
And end of city vigil is in sight -
And I recall the rooster night with fear
When lost in doleful journey for too long
Into the void the tear-drenched eyes did peer
And woman's cry mingled with muse's song.
Who yet again can say farewell, unknowing
What longing and what sorrow waits for us,
What good is it to judge the rooster's crowing
When fire is burning in Acropolis;
And on the somewhere dawn of some new lifetime,
While in the shed the oxen calmly stall,
Why does the rooster, herald of new lifetime,
Flap his flamboyant wings on city wall?
And yet I love the way fate weaves her gown:
The shuttle runs, the spindle turns apace,
And straight ahead, look now, for like swan's down
The barefoot Delia is flying in your face!
Oh, of a life is but a shoddy structure
When tongue is starved so utterly for light!
All was before, all will repeat then rupture
And only recognition brings respite.
Thus it will be: A figurine, transparent,
Stands on an earthen dish that's clean and wide,
And like a snow-white winter squirrel pelt
A girl leans over wax and looks inside.
Ours not is to divine the Greek Erebus:
Wax is to her what bronze is to her mate.
Our dice falls only in the field of battle;
With divination women seal their fate.
zaterdag 22 december 2012
Osip Mandelstam - *
1
In Sunday marvel disbelieving
We walked through cemetary stones
The land as you well know
Reminds me of these hills at dawn
Where Russia tears itself free
Over a black and deafening sea.
2
From monastery mount
Meadow runs long and still.
I don't want to head south
From wilds of Vladimir.
But in this darkened, wooden
And ugly country rubble
To stay with a drunk nun
Means only trouble.
3
I kiss the suntanned elbow
And waxen forehead skin.
I know -- under tanned yellow -
It still is white and thin.
I kiss the place where bracelet
Has left a stripe of pale.
Taurida's flaming summer
Creates such miracle.
4
How soon did you grow tanner
And came to mass to bow
You kissed the cross forever
Grew proud in Moscow
To us remains but naming:
Until the end
Take from my palms forever
The holy sand.
(Ut: Tristia. Oersetting: Ilya Shambat)
In Sunday marvel disbelieving
We walked through cemetary stones
The land as you well know
Reminds me of these hills at dawn
Where Russia tears itself free
Over a black and deafening sea.
2
From monastery mount
Meadow runs long and still.
I don't want to head south
From wilds of Vladimir.
But in this darkened, wooden
And ugly country rubble
To stay with a drunk nun
Means only trouble.
3
I kiss the suntanned elbow
And waxen forehead skin.
I know -- under tanned yellow -
It still is white and thin.
I kiss the place where bracelet
Has left a stripe of pale.
Taurida's flaming summer
Creates such miracle.
4
How soon did you grow tanner
And came to mass to bow
You kissed the cross forever
Grew proud in Moscow
To us remains but naming:
Until the end
Take from my palms forever
The holy sand.
(Ut: Tristia. Oersetting: Ilya Shambat)
vrijdag 21 december 2012
donderdag 20 december 2012
Osip Mandelstam - *
Perhaps you not need me, not this minute,
Night; from sea foams of the world -
A shell without a pearl within it -
Upon your shores I have been hurled.
With mists the ocean you embellish
And speechlessly you sing as well;
But you will love, and you will cherish
The pretense of a useless shell.
On ocean sands you lie next to her
In misty haze you dress her well
And with tight roping you tie to her
An oversized and brazen bell.
And then the seashell, fragile, empty,
Just like a heart that beats in vain
You fill with sea foam's whispers plenty,
With fog, with wind and with light rain.
(Ut: Tristia; oersetting Ilya Shambat)
Night; from sea foams of the world -
A shell without a pearl within it -
Upon your shores I have been hurled.
With mists the ocean you embellish
And speechlessly you sing as well;
But you will love, and you will cherish
The pretense of a useless shell.
On ocean sands you lie next to her
In misty haze you dress her well
And with tight roping you tie to her
An oversized and brazen bell.
And then the seashell, fragile, empty,
Just like a heart that beats in vain
You fill with sea foam's whispers plenty,
With fog, with wind and with light rain.
(Ut: Tristia; oersetting Ilya Shambat)
woensdag 19 december 2012
Einlings in aksje fan It Skriuwersboun
It Skriuwersboun ropt my op (en noch in hieleboal oaren) om myn tastimming te wegerjen foar it opnimmen fan in gedicht yn in noch (by Bornmeer) te ferskinen samling fûgelgedichten.
Dichters dy’t in fers bydrage krije twa presinteksimplaren as beleaning en dat is net yn ‘e heak, neffens it Boun. Dichters soene gewoan betelle wurde moatte. No is dat yn ’t ginneraal in sympatyk stânpunt dêr’t gjin dichter it mei ûniens wêze sil. Mar dizze Krystaksje fan it Boun ropt lykwols fragen op.
Wêrom no pas oan ‘e bel lûke oer fergoedingen foar skriuwers? Wêrom in sammelbondel mei poëzij útkieze om dat te dwaan? Wêrom net de pylken rjochtsje op de tydskriften, dy’t wurk pleatse tsjin in fergoeding dêr’t in putsjeskepper noch net iens syn skonken foar út it bêd glydzje lit, tydskriften dus dy’t sadwaande ek noait in fetsoenlik ûndersyksstik ynstjoerd krije, mei as gefolch dat de literatuer hjir te uzes mear en mear begjint te lykjen op de skriftlike delslach fan in net al te geweldich slagge bûnte jûn fan makket net út hokker geitefokferiening?
It stiet wol aktyf fansels, sa’n aksje. Yn it jierferslach aansen. En ja, ik jou gewoan myn tastimming.
Dichters dy’t in fers bydrage krije twa presinteksimplaren as beleaning en dat is net yn ‘e heak, neffens it Boun. Dichters soene gewoan betelle wurde moatte. No is dat yn ’t ginneraal in sympatyk stânpunt dêr’t gjin dichter it mei ûniens wêze sil. Mar dizze Krystaksje fan it Boun ropt lykwols fragen op.
Wêrom no pas oan ‘e bel lûke oer fergoedingen foar skriuwers? Wêrom in sammelbondel mei poëzij útkieze om dat te dwaan? Wêrom net de pylken rjochtsje op de tydskriften, dy’t wurk pleatse tsjin in fergoeding dêr’t in putsjeskepper noch net iens syn skonken foar út it bêd glydzje lit, tydskriften dus dy’t sadwaande ek noait in fetsoenlik ûndersyksstik ynstjoerd krije, mei as gefolch dat de literatuer hjir te uzes mear en mear begjint te lykjen op de skriftlike delslach fan in net al te geweldich slagge bûnte jûn fan makket net út hokker geitefokferiening?
It stiet wol aktyf fansels, sa’n aksje. Yn it jierferslach aansen. En ja, ik jou gewoan myn tastimming.
dinsdag 18 december 2012
Hjoed yn it Friesch Dagblad: Wikseling fan de wacht
"In twadde risseltaat fan de komst fan in oare ferfierder kin oantsjut wurde mei in wurd dat ek net ûnbekend is yn de wrâld fan it iepenbier ferfier. It is it wurd ‘klachtenstroom’. Dat wurd heart by ‘kwaliteit’ en ‘prijs’ as hagelslach by wite bôle en boerebûter. Politike partijen binne tûk en iepenje by in wikseling fan ferfierders dêrom in ‘meldpunt’. Foar al dy klachten. De SP hat der ien, GrienLinks, de ChristenUnie. Hjoed sil dy lêste partij al de earste fragen oer de nije konsesje oan de deputearre stelle. In dikke wike nei it yngean derfan.
Samar in deidream. Wat soe it moai wêze as dat senuweftige dûnkergrien en ljochtblau definityf ophûpelje soe fan it plattelân. En dat dêr dan wer gewoan dy giele bussen ride soene. Dy betroubere giele bussen, fan de Fram."
maandag 17 december 2012
donderdag 13 december 2012
woensdag 12 december 2012
dinsdag 11 december 2012
Woansdei yn it Friesch Dagblad: It grutte ûntfryskjen
"Oars as in protte minsken tinke, is globalisearring net de grutste útdaging foar regionale identiteiten yn Europa. It sit him net op it foarste plak yn amerikanisearring, MacDonald’s, Hollywood, wrâldwide tillevyzje, de opkomst fan ynternet of social media. Sokke fenomenen hawwe ommers ek reaksjes fan gefolgen hân: lokale bewustwurding, it op ‘e nij ûntdekken fan eigenheid, tsjin de stream yn.
Nee, de wichtichste oantrún ta lykskeakeling fan regionale kultueren binne nasjonale besunigingen. En yn it ferlingde dêrfan: it ûnfermogen fan de troch Den Haach hieltyd kealer plôke provinsjes om regionale foarsjennings adekwaat te stypjen."
maandag 10 december 2012
zondag 9 december 2012
De ferlegenheid fan Willem Verf
Verf wol der in oeuvrepriis fan meitsje, It Skriuwersboun fynt dat de GJ-sjuery sels wol útmeitsje kin oft er de priis foar ien boek of foar in oeuvre útrikke sil.
Wol wat in biterke, dy Willem Verf. Dy’t oars net oanwêzich wie op de spesjale temagearkomste fan It Skriuwersboun, dd. 3 novimber, oer û.o. it literêr prizebelied fan de Provinsje.
Fansels, it is allegear wol nei te kommen. Verf siet yn de sjuery dy’t yn 2011 de skriuwer Durk van der Ploeg de GJ-priis takende foar syn hiele oeuvre; hy wie doe foarsitter. Yn it sjueryrapport wisten Verf c.s. de tematyk fan Van der Ploeg syn wurk net te beneamen, mar ál hiene se tiid oer en jou yn it rapport de deputearre in adfys mei oer de takomst fan de GJ-priis.
Dat siet sa, de sjuery hie it nochal dreech hân om te kiezen. Van der Ploeg lei foar de hân.* Mar de roman Under wetter fan Koos Tiemersma wie ek in dúdlike kandidaat (al waard dat der net by sein). En hoe moasten jo no yn fredesnamme kieze tusken ien boek en in oeuvre? Om sokke ferlegenheid by in sjuery yn ‘e takomst foar te kommen, moast it oars. Tenei de GJ-priis reservearje foar oeuvres, dan ha sjuerys in moaier en makliker libben. En stel dan mar in ekstra priis yn foar it bêste boek. Wa’t dy priis betelje moatte, wit Verf fansels ek net. Boekhannels fertsjinje neat oan Fryske boeken, útjouwers ek net.
De arguminten dy’t op de temagearkomste fan It Skriuwersboun dd. 3 novimber oer tafel giene, dêr hat Verf gjin weet fan. Of hy docht krekt as wit er fan neat. Hy giet der yn alle gefallen net op yn, yn syn mail dd. 19 novimber. Wol sa maklik. Dat it gesach fan literêre sjuerys linea rekta gearhinget mei harren autonomy sil him woarst wêze. Blykber. Dat in GJ-oeuvrepriis delkomt op in tankewol-hjir-hast-in-gouden-horloazje-want-do-bist-de-santich-ek-al-foarby-priis idem dito. Tink ik.
Gelokkich seagen de oanwêzige leden en belangstellenden plus de bestjoersleden fan it Boun der op 3 novimber in slach oars tsjin oan.
Earlik sein fyn ik it wat in ferfelend mailtsje, fan Verf. Dy’t mar dalik in ôfskrift stjoerde, net allinnich oan de oare sjueryleden fan doe, mar ek oan Tresoar en oan de Stichting FLMD. Ja, want Verf is behalve skriuwer en eks-sjuerylid ek bestjoerslid fan de Stichting FLMD. En boppedat is er bestjoerslid fan Tresoar. Itselde Tresoar, dat troch DS belêstige wurde sil mei de organisaasje fan de provinsjale prize-útrikkings.
Blykber fûn skriuwer-sjuerylid-bestjoerslid-bestjoerslid Verf dy spesjale temagearkomste fan It Skriuwersboun net belangryk genôch. Wierskynlik wie er behindere. Blykber fûn er it ek net belangryk om yn te sprekken by de kommisjebehanneling fan PS. Ek behindere. Blykber is Willem Verf sa’n burokraat oan it wurden dy’t tinkt it wol efkes mei in mailtsje oan de deputearre ôfhannelje te kinnen.
Syn ferlegenheid is sa grut dat allinnich Jannewietske him der fan ferlosse kin. Mei in bytsje help fan de Stichting FLMD en Tresoar.
*Op Wikipedia (Durk van der Ploeg) hjit it net al te sjarmant: “In 2011 werd Van der Ploeg voor zijn gehele oeuvre alsnog onderscheiden met de Gysbert Japicxkpriis.”
zaterdag 8 december 2012
vrijdag 7 december 2012
dinsdag 4 december 2012
zondag 2 december 2012
zaterdag 1 december 2012
'Mienskip scoort kennelijk'
Yn de race om KH2018 hat Ljouwert Utert en Den Haach ferslein. Kwisfraach: fan hokker draaikont is ûndersteand kommentaar:
"Ik moest commentaar geven voor de LC, het FD en live voor Omrop Fryslân radio (want ze wisten zoals gewoonlijk verder niemand te vinden), dus ik heb het idee, dat ik alles al drie keer verteld heb. Het laatste half jaar is er veel gebeurd (ze zijn naar mij gaaan luisteren). Een half jaar geleden had ik dit niet durven dromen (maar gelukkig kon ik bijsturen). Nu is het zaak om door te pakken (en ik weet wel hoe). Van outsider winnaar worden (vraag maar aan mij hoe dat moet). Radicaal kiezen voor kwaliteit en professionalisering (wat ik altijd gezegd heb). Het huidige bidbook is een goede basis (al is het natuurlijk door amateurs inelkaar geknutseld), maar er ontbreekt nog een echte samenhang (ja, ze hebben mij het niet laten schrijven, dan krijg je dat), een x-factor, een dragend idee. Mienskip scoort kennelijk buiten Friesland (nee, ik snap er ook niets van), maar hoe geef je dit echt handen en voeten (ja, ik weet het wel, maar dan moeten ze me eerst vragen) zonder terug te vallen in provincialistisch chauvinisme (want dat, beste mensen, is een groot gevaar)?"
"Ik moest commentaar geven voor de LC, het FD en live voor Omrop Fryslân radio (want ze wisten zoals gewoonlijk verder niemand te vinden), dus ik heb het idee, dat ik alles al drie keer verteld heb. Het laatste half jaar is er veel gebeurd (ze zijn naar mij gaaan luisteren). Een half jaar geleden had ik dit niet durven dromen (maar gelukkig kon ik bijsturen). Nu is het zaak om door te pakken (en ik weet wel hoe). Van outsider winnaar worden (vraag maar aan mij hoe dat moet). Radicaal kiezen voor kwaliteit en professionalisering (wat ik altijd gezegd heb). Het huidige bidbook is een goede basis (al is het natuurlijk door amateurs inelkaar geknutseld), maar er ontbreekt nog een echte samenhang (ja, ze hebben mij het niet laten schrijven, dan krijg je dat), een x-factor, een dragend idee. Mienskip scoort kennelijk buiten Friesland (nee, ik snap er ook niets van), maar hoe geef je dit echt handen en voeten (ja, ik weet het wel, maar dan moeten ze me eerst vragen) zonder terug te vallen in provincialistisch chauvinisme (want dat, beste mensen, is een groot gevaar)?"
vrijdag 30 november 2012
donderdag 29 november 2012
woensdag 28 november 2012
zondag 25 november 2012
C.O. Jellema - Aurora borealis (oersetting Goaitsen van der Vliet)
Hoe't it begûn – in hast net te bespeuren ferkleuring,
in wolkje as in manljushân, mar no net
opstiigjend út 'e see, fan ergens yn de lege,
iiskâlde poalnacht boppe ús tusken de stjerren
in flek. Wy seagen der fan op, sa oars as
boppe de krúswegen thús in neongloede,
en nuver, wy seagen de stjerren der noch trochhinne.
Hurd groeide dan dy flek út ta in brede,
de romte oerspannende gielgriene bân,
him útrekkend, omkrôljend, wjukkelwynderjend
in baaier dy't gjin ljoch joech, it ljocht wíe,
in wale fan strielen dy't it tsjuster tsjuster liet.
It griep ús oan, dat sil 'k dy fertelle, wy,
yn ús waarmste klean en, it wie net te hurdzjen
en bliuw stean, lizzend op it achterdek –
it skip fear kalm tusken kust en eilân troch –,
wy tochten ‘sjen is de siele, is nei de stjerren sjen
en dêrhinne stadich optild wurde' miskien.
Neam it ûntsach foar wat wy seagen foar it earst,
in bytsje waarden wy doe bern, foar ús gefoel
wie ús ierde wer plat flak en dêrop de see,
de rotskust en it eilân hoedzjend oerwulve
troch wer de himeltinte, in koepel dy't it skynsel
trochliet van dêrjinsen, en wat wy wisten fan
laden dieltsjes ôfstjitten troch de sinne,
fan de poalmagneetkracht, gleon dampkringgas,
waard spoarleas yn ús sjen útwiske. Nee, foto’s
woe 'k net meitsje, want gjin wale, tink ik,
hoe lang ek iepen fangt in berte fan ljocht sa
yn it oanbegjin op, do silst it mei it wurd
sels dwaan moatte en dan dyn foarstelling dêrby,
ek al dielt net ien dy mei dy, mar leauwe: dat
jout in soarte fan ivigens in glimp. – Tiid ferfljocht,
hjir wurdt it maityd no, titelroazen bloeie, knoppen
fan de kastanje tine; soms bewarret ien oere
in lingte libbenslang, lykas dêre nachts oan dek
dat stjerrendekâlde ûnder ûntelbere stjerren
mei doe dat ljocht, en wy dy't seagen hoe't it begûn.
in wolkje as in manljushân, mar no net
opstiigjend út 'e see, fan ergens yn de lege,
iiskâlde poalnacht boppe ús tusken de stjerren
in flek. Wy seagen der fan op, sa oars as
boppe de krúswegen thús in neongloede,
en nuver, wy seagen de stjerren der noch trochhinne.
Hurd groeide dan dy flek út ta in brede,
de romte oerspannende gielgriene bân,
him útrekkend, omkrôljend, wjukkelwynderjend
in baaier dy't gjin ljoch joech, it ljocht wíe,
in wale fan strielen dy't it tsjuster tsjuster liet.
It griep ús oan, dat sil 'k dy fertelle, wy,
yn ús waarmste klean en, it wie net te hurdzjen
en bliuw stean, lizzend op it achterdek –
it skip fear kalm tusken kust en eilân troch –,
wy tochten ‘sjen is de siele, is nei de stjerren sjen
en dêrhinne stadich optild wurde' miskien.
Neam it ûntsach foar wat wy seagen foar it earst,
in bytsje waarden wy doe bern, foar ús gefoel
wie ús ierde wer plat flak en dêrop de see,
de rotskust en it eilân hoedzjend oerwulve
troch wer de himeltinte, in koepel dy't it skynsel
trochliet van dêrjinsen, en wat wy wisten fan
laden dieltsjes ôfstjitten troch de sinne,
fan de poalmagneetkracht, gleon dampkringgas,
waard spoarleas yn ús sjen útwiske. Nee, foto’s
woe 'k net meitsje, want gjin wale, tink ik,
hoe lang ek iepen fangt in berte fan ljocht sa
yn it oanbegjin op, do silst it mei it wurd
sels dwaan moatte en dan dyn foarstelling dêrby,
ek al dielt net ien dy mei dy, mar leauwe: dat
jout in soarte fan ivigens in glimp. – Tiid ferfljocht,
hjir wurdt it maityd no, titelroazen bloeie, knoppen
fan de kastanje tine; soms bewarret ien oere
in lingte libbenslang, lykas dêre nachts oan dek
dat stjerrendekâlde ûnder ûntelbere stjerren
mei doe dat ljocht, en wy dy't seagen hoe't it begûn.
zaterdag 24 november 2012
donderdag 22 november 2012
woensdag 21 november 2012
Wybenga-feestje sûnder de ynlieder
Utjouwerij Frysk en Frij neamt it yn útnoegings en parseberjochten it ‘samle wurk’. Ik ha de ynhâld net sjoen – net it proaza en ek de stikken fan oaren oer Jan Wybenga net. De grutte kenner fan Wybenga’s proaza, Goaitsen van der Vliet, is ek net by de gearstalling belutsen. Syn samling It hûs en oar neilitten wurk (1998), is dy opnommen yn diel 2? Goaitsen wit yn alle gefallen fan neat.
Diel 2 moat it sûnder ynlieding fan dizze (iennichste) saakkundige dwaan. De útjouwer fan Frysk en Frij hat alles op syn eigenwize houtsje dien. Sammelje, besoargje, ferantwurdzje. It projekt is spitigernôch út syn naad skuord sûnt ik yn desimber ferline jier fan de útjouwer te hearren krige dat allinnich de yn bondels en tydskriften publisearre fersen sammele wurde soene. Ik lei dêr tsjin yn dat ik yn it letterkundich argyf fan Tresoar bysûnder weardefol en belangryk wurk tusken de net-publisearre fersen oantroffen hie, 18 jier nei de dea fan de dichter. Dêr woe er ynearsten neat fan witte. Sitaat: “Dat stelt allegear net folle foar.”
Op ien of oare wize is it Teake Oppewal en Goaitsen van der Vliet doe slagge om de útjouwer derfan te oertsjûgjen dat er ferkeard siet. Gefolch: ik moast myn ynlieding, dy’t begjin jannewaris al klear wie, oanpasse en útwreidzje. Gefolch twa: de ‘samle fersen’ blike ynienen transformearre te wêzen yn it ‘samle wurk’. Ik winskje de dielnimmers oan it sympoasium en de besikers in noflike sneon.
dinsdag 20 november 2012
Moarn yn it Friesch Dagblad: Lesboekjes Afûk moai sa litte
"(..) De fraach dêr’t de gearstallers [fan it Fryske ‘groene boekje’ – AdV] foar stean, is oft de ‘û’- en ‘oe’-regel út 1945 no wer op ’e nij fêststeld wurde moat. Of moat de besteande praktyk sanksjonearre wurde? Moatte de lesboekjes fan de Afûk miskien oanpast? Provinsjale Steaten hawwe it foech om dat te besluten.
It liket my gjin goed plan ta. Dat in stavering net folslein basearre wurdt op konsekwinte regels, wêrom is dat slim? Taalbrûkers binne prima by steat en werken útsûnderingen. En dy’t in taal leare wol, wit dat er sa út en troch in rychje útsûnderingen deryn stampe moat. It iennichste werklike alternatyf is in folslein fonetyske stavering, lykas yn it ferline wol útsteld is troch skriuwer en taalkundige Trinus Riemersma. Mar te min woene dêr in bek op sette. Frysk grien boekje of net, de Afûk moat syn lesboekjes mar moai sa litte."
maandag 19 november 2012
Kletsmajoar yn 'e skynwerpers
In pear tellen letter hat er it sels oer in ‘chauvinistich-regionalistische ideologie’, en dat sa’n ‘ideologie’ fansels net tsjinje kin as kritearium foar de wurdearring fan kultuer. Alwer hat De Winter grut gelyk. Asjebleaft gjin ideology.
Allinnich: wêrom trapet er sa graach iepen doarren yn? Allinnich: wêr kin ik dat ‘Friese oergevoel’ fiele? Allinnich: wêr kin ik wat mear te witten komme oer dy ‘chauvinistisch-regionalistische ideologie’ yn it keunstbelied?
Dêr jout De Winter allegear gjin antwurd op. Hy suggerearret – mar it bewiis is fansels poater – dat de Provinsje miskien wol allinnich kulturele uteringen subsidiearje wolle soe dy’t de Fryske taal befoarderje. Wêr’t dy eangst weikomt, nimmen dy’t it wit, útsein De Winter. Miskien moat er de Provinsje efkes skilje. Gewoan freegje hokfoar kulturele uteringen allegear wol net mei in protsje provinsjaal jild mei mooglik makke wurde. Dêrnei sliept er grif gerêster.
Kwaliker is de suggestje dat de Provinsje hielendal gjin jild útjaan moatte soe oan kulturele uteringen dy’t yn it Frysk dien wurde en dy’t miskien wol in taalbefoarderjend effekt hawwe. Yn de bla-bla fan De Winter giet soks sa: ‘Een culturele ervaring, een boek, een theatervoorstelling, een concert, moet vanwege de inhoud voor ons bereikbaar zijn en vooral niet omdat de Friese taal erdoor bevorderd zou kunnen worden.’
Dêr feroaret menhear efkes fan in guodlik skiep dat oer syn lammen yn noed sit, yn in wolf dy’t de oare fauna wat ûntnaderje wol. Noch efkes ôfsjoen fan it konseptuele probleem fan foarm en ynhâld dêr’t er foar it gemak mar oan foarby giet – yn talige keunst fynt men taal werom yn beide kategoryen –; hoe krijt De Winter it yn ‘e plasse en slút beskate soarten keunst út fan subsydzje, allinnich net de keunst dy’t himsels noasket?
En noch even ôfsjoen fan de spesjale ferantwurdlikheid fan sawol Ryk as Provinsje foar it Frysk en dus ek foar keunst yn it Frysk: ik kin net ien-twa-trije oanwize wa’t yn dizze provinsje (beliedsmakkers, keunstkenners, sjoernalisten, resinsinten?) ‘cultuur waarderen vanuit een chauvinistisch-regionalistische ideologie’.
It omkearde foarbyld dêr’t De Winter mei oansetten komt helpt my ek net in sprút fierder. Net allinnich Eeltsje Hettinga net, mar net ien serieuze Fryske dichter wol graach wurdearre wurde ‘omdat hij Fries is, of in het Fries schrijft’.
Wêr hellet De Winter it lef wei om te suggerearjen dat it oars is? En wêr de feiten, wêr de arguminten?
Koartsein, it is in tizeboel yn de holle fan Steven de Winter. Wierskynlik hat er hjir en dêr ris in stikje Mous preaun en in rigel Hettinga opfongen, en no tinkt er dat er ek wat yn itselde ponkje dwaan moat. Spitich dat in blêd as De Moanne sa’n kletsmajoar yn ‘e skynwerpers set.
zondag 18 november 2012
zaterdag 17 november 2012
vrijdag 16 november 2012
maandag 12 november 2012
Woansdei yn it Friesch Dagblad: Frege: oanjeier Fryske literatuer (m/f)
"Ut ‘it fjild’ komme lûden dat no earst thús mar ris de boel better beoardere wurde moat. Dêr sit fansels wat yn. Skriuwers moatte hjir oan de útjefte fan eigen boeken meibetelje, oars ferskine se net. Boeken berikke hieltyd minder keapers. Literêre tydskriften moatte op syk nei sponsoaren. De Frysk-literêre flagge hinget der op eigen hiem suterich by, wat sille wy dan oer de grinzen sjen?
Miskien leit de oplossing yn in útwreiding fan it takepakket fan bedoelde yntindant. Soms kin belangstelling ‘fan bûten’ de eigen literatuer wol deechlik in ympuls jaan. Dat wie bygelyks it gefal mei de Spiegel. Dus ja: besykje it nochris. Mar soargje dan dat de nije funksjonaris ek wat betsjutte kin oan it thúsfront. Lit him of har ék de oanjeier wêze dy’t de stichting Boeken fan Fryslân, de opfolger fan It Fryske Boek, op dit stuit sa jammerdearlik mist."
zondag 11 november 2012
Sint-Martensfjoer 1930
De stoarm en de nacht strûsden tegearre
Op wylde wjokken fan ’t tehaav’ne swurk
En fûle fleagen, as yn grym fergearre,
Oer lege lânen en lyts minskewurk.
Dêr’t allegearre, dy’t har Lok ferwachten
Lôgje te litten yn in sêfte brân,
No skouderskoarjend stiene tsjin de machten,
Of ûnderdienich, inoarren by de hân,
En ’t oansjen moasten hoe’t dy woeste krêften
De flammen fan har skeamel prikkefjoer
Deltwongen en berôven fan har trêften,
Sadat se kroepen, leech it hjerstlân oer,
Soms jitte grôljende yn gleone wille,
Fêstklibbe oan it âlde kranteguod
Dat baarnend oer it fjild stau en fersille;
Kâldfjoer fan wurden, ien stûne en dan fuort…
Mar effen gong de lôge oer de loften,
Doe sonk it fjoer yn jiske en fûnken del.
D’ omstanders sakken ôf yn lytse kloften,
Har lampions dy flikk’ren wif en kjel.
In lêste stipe dy’t hja wiis bewarren,
Glimswiete oantreast ta it walchlik dwaan,
Sjongend te biddeljen by ’n oarmans doarren:
In groetenis oan wanhope en waan!
Sint-Martensfjoer, de dream fan Lok, fergongen
Yn frjemde stoarmen en in tsjuster lot,
It waard de jûns fan tritich in ferwrongen
Bea om it âld en dûnker heil by God.
Douwe Kiestra
Op wylde wjokken fan ’t tehaav’ne swurk
En fûle fleagen, as yn grym fergearre,
Oer lege lânen en lyts minskewurk.
Dêr’t allegearre, dy’t har Lok ferwachten
Lôgje te litten yn in sêfte brân,
No skouderskoarjend stiene tsjin de machten,
Of ûnderdienich, inoarren by de hân,
En ’t oansjen moasten hoe’t dy woeste krêften
De flammen fan har skeamel prikkefjoer
Deltwongen en berôven fan har trêften,
Sadat se kroepen, leech it hjerstlân oer,
Soms jitte grôljende yn gleone wille,
Fêstklibbe oan it âlde kranteguod
Dat baarnend oer it fjild stau en fersille;
Kâldfjoer fan wurden, ien stûne en dan fuort…
Mar effen gong de lôge oer de loften,
Doe sonk it fjoer yn jiske en fûnken del.
D’ omstanders sakken ôf yn lytse kloften,
Har lampions dy flikk’ren wif en kjel.
In lêste stipe dy’t hja wiis bewarren,
Glimswiete oantreast ta it walchlik dwaan,
Sjongend te biddeljen by ’n oarmans doarren:
In groetenis oan wanhope en waan!
Sint-Martensfjoer, de dream fan Lok, fergongen
Yn frjemde stoarmen en in tsjuster lot,
It waard de jûns fan tritich in ferwrongen
Bea om it âld en dûnker heil by God.
Douwe Kiestra
vrijdag 9 november 2012
Abonneren op:
Posts (Atom)