Heech earde hearen Redakteurs,
Nou stiet it ienkear sa:
Ik bin – mei koarte wurden sein –
Alheel oan jimme ta.
Want glêdwei bin ’k myn rie te’n ein
Mei dit sawol as dat;
Wêr ’k mar myn eagen hinne draai,
Hast oeral hapert wat.
Ik frege hjir al mannichien
Om help en goede rie,
Mar och! in lûk oan ’t skouderblêd
Wie alles wat men die.
En o! der is safolle hjir
Dat tsjin myn krop my stiet,
Sa folle, dêr’t ik langer mar
Gjin wei en wize op wit.
En dêrom kom ik einlings nou
Om rie by jimme twa.
My tinkt mar, dêr’t net de iene ’t het,
Dêr sil licht de oare ’t ha.
En wit hoefolle sjucht men hjir,
Dat folle better koe.
As elk, dy’t dêroan meidwaan kin,
’t Mar goed besykje woe.
Sa is nou al yn ’t fyfde jier
De preekstoel hjir fakant.
En wêr’t men ’n oare nije doomny krijt,
Hjir skynt it dat it spant.
Foarhinne lei dat altyd meast
Oan ’t lytse traktemint.
Doe kloppen se oan by elkenien,
En dêrtroch kaam der splint.
Hja hawwe nou in aaike yn ’t nêst;
Mar dêr moat noch ien by.
Der is in twadde stroffelblok:
Us âlde pastorij!
Dy kin oan de easken fen de tiid
Hast langer net foldwaan.
Hja wolle in goede doomny leafst
In goede wente jaan.
Dat ’s billik, dêr ha ’k neat op tsjin;
Ik bin der sels wol foar.
Mar ’k freegje, moat men altyd dan
Mar longerje op in oar?
De ringbroers preekje snein op snein
Dat ’t troch de tsjerke klinkt;
Mar och, it oantal is sa lyts
Dat mear om tsjerkgean tinkt.
De measten bliuwe stil by hûs
En bringe sa de snein,
Omdat it dochs in ‘rêstdei’ hjit,
Ferfelend faak te’n ein.
Foar lege banken omtrint moat
Soms doomny op ’e stoel,
As wie syn wurk omdôch sa mar. –
Och man! It is sa’n boel.
It het der siker folle fan,
Sjucht men sa’n sitten leech,
Dat mannekost hjir opdist wurdt
Foar follen noch te dreech.
Nou wurde d’ earmen skrok bedeeld.
Der wurdt net kollekteard.
Nou freegje ’k mar oan elk dy ’t wit:
Hoe wurdt dat oarsom keard?
De saken fan de tsjerkfâdij,
Dy binn’ hjir ek net plús.
Der is in knekkel yn it tou,
En ’t keal dat sit foar ’t krús.
It spul is lang net suver mear,
Sa ’t allegearre heart.
It boek is goed, de sifers ek,
Mar ’t jild! dat stiet ferkeard.
Wa het de skuld? de man? it wiif?
Och, freegje dêr net nei.
De man, it wiif, de pong, it jild,
’t Is allegearre wei.
Mar prate – nee, dat mei men net,
Elk mompelt: ,,Sjuch en swij!”
’k Woe wolris witte, hearen, hoe
’k
Mei sjen it better krij.
Wy hawwe hjir in pastorij,
In blok fan hout en stien,
Dat leit derhinne ’t ien mei ’t oar,
As hearde ’t oan gjinien.
Heibeijich hjir, heibeijich dêr,
Unsjuch oan eltse kant.
It mocht bekend stean, hie de Rus
De Turk derút ferband.
Gjin skepsel sjucht der mear nei om
As ’t mosk- en protterbret.
Ik woe ris freegje, hearen, hoe
Wurdt dat spul it skiklikst ret?
Dan ha wy hjir in skoalgebou,
Koartlyn wer goed fernijd,
Mei trije masters, dêr’t de jeugd
It ûnderwiis fan krijt.
’t Is goed en wol, it ien mei ’t oar,
Foar trijehûndert bern.
Mar och! – men sil de helt fan ’t jier
Dêr pas de helt fan sjen.
Folle âlden stelle yn ’t skoallegean
Gjin grut belang, sa sear,
Of fine langer ’t ûnderwiis
Net suver kristlik mear.
Mar oer wat boech men ’t draaie mei,
’t Is foar dy bern mar min.
’k Woe ek wol witte, hoe’t dat ’t bêst
Ferbett’re wurde kin.
Ek ha we in wurkferskaffing hjir,
Dy’t noch in namme het,
Mar ’n namme – jimme fetsje my! –
Is sels it ding noch net.
De namme ‘wurkferskafferij’,
Dy bliuwt hjir wol bestean,
Mar ’t arbeidsfolk moat winterdei
Om wurk oan ’t swalkjen gean.
Wol binn’ de stjoerlju noch oan board,
Mar ’t skipke dat leit fêst
Sa jimmerwei derhinne mei
De seilen foar de mêst.
En toarnt men soms ris oan dat spul,
Dan sjugge se nei elkoar
En sizze neat. Ik freegje nou:
Wat middel is dêr foar?
Hjir rinne winters earme bern
Te skoaien by de wei.
En immen, dy’t hjir earmfâd hjit,
Bemuoit him dêr net mei.
Sa wurdt it yn har earste brij
Dy bern al t’ iten jûn:
Mei mear gemak as wurklean wurdt
Faak biddelbrea berûn.
Hja leare: ,,Ha we ’n mier oan ’t wurk,
Dan woll’ de lju wol jaan”. –
Dat is ferkeard. Ik freegje wer:
Wat is dêr oan te dwaan?
Dan treft men hjir ek mannen oan,
Dy klinke oars as in klok,
Mar ’t spitichst is, hja meie mar
Wat al te graach in slok.
En as se dan soms mei elkoar
In bok oan ’t touke ha,
Dan krijt de ien faak fan de oar
Omreitsen knoffels ta.
En wurdt dan lang om let de reis
Nei hûs ta ûndernaam,
Dan ha se rúzje noch mei ’t wiif
Of gekheid mei de faam.
Dan ha jo Hollân wer yn lêst
En ’t giet der skou om wei.
Nou, sis ris hearen, hoe moat dat?
As ’k jimme freegje mei.
Dan ha wy mannich frouminsk hjir
Dat by de pinken hjit,
Omdat se mar ’t pantoffelrjucht
As grûnwet jilde lit.
Hja hâlde by har rok en skoart
Der ek in broek op nei.
Nou, hearen, ’k freegje jimme wer
Oft dat fan rjuchtens mei.
Dan ha wy hjir wer jongelju,
Dy boaskje sa mar gau;
Mar binn’ de wiggewiken út,
Dan ha se ’t nijs der ou.
Dan sitte se elkoar soms yn ’t hier,
Of gean wer elk syn paad.
Dat is net bêst. Mar is der foar
Dy kwaal ek help en baat?
Der strúnt in hopen jongfolk soms
Sa sneintejûns troch ’t gea,
Dat fiert dan faak fan alles út
En meastal kattekwea.
Fjildwachters witte en sjugge ’t wol,
Mar litte ’t stil begean.
Wat tinkt jim, hearen, is dat goed?
Mei dat samar bestean?
Wy ha hjir ek wol bankrottiers,
Dat oart der maatskippij;
Hja laitsje om wêr’t in oar om sucht
En slaan har swee opnij.
En dan noch biddelt jin sok folk
Om ’n earber komplimint.
Ik wit net – dêrom freegje ’k wer,
Hoe ’t hjir mei moat omtrint.
Jo treffe hjir ek minsken oan,
Dy wize in oar de wei.
Hja witte, soe men swarre soms,
It op in hierbreed nei.
En faken gean se sels in paad
Dat oaren wurdt ûntret.
Hja prate in oar de fûken skou
En rinne sels yn ’t net.
’k Ha soarch, dat de iene de oare sa
Alheel yn ’t ûnleech liedt.
Dy kwaal komt folle foar, mar is
Der foar dy kwaal ek ried?
En noch by al dat lêst en skeel
Oan dizze pleats ferbûn,
Wurdt op ’e keap ta daagliks lêst
Lâns oare wegen fûn.
Men fynt yn ús gemeente net
In gea of ’t het in wei,
Dy is mei kloppe balstiengrús
Of klinkerstien belein.
Wy ride hjir troch ’t molle sân
Of lâns in heidespoar,
Wêrop’t men jin by ljochtskyndei
Mar just betrouwe doar.
En gnoarje wy ris oer dat spul,
Dan eamelt mar de Ried
Dat altyd de gemeentekas
Te min mei middels stiet.
Sa komme wy as ’t tredde laam
Hjir jimmer efternei;
Mei ’t jildopbringen net just.
Mar
hoe moat men dêr nou mei?
En hingje wy mei soks wat fan
In oar’ gemeente ou,
Dan kinn’ we rekwestearje en dwaan
En sette ’t wurk op ’t tou;
Mar ’t helpt jin allegear gjin byt.
’t Is skreppen om ’e nocht;
’t Is stientsjesmiten yn ’e wyn
En skermjen yn ’e locht.
Sa lizze in hopen saken hjir
Skean, bryk en raar ferdraaid.
In doalhôf is ’t – sa het men ’t spul
Hjir trochelkoar ramaaid
Hoe it noch yn ’t ein ris komme sil,
Ik wit gjin bean derfan.
Mar ’k achtsje ’t hege tiid om nei
Helpmiddels om te sjen.
Ik kin wol jimmer rinne en dwaan
Nei Jan en Pier en Klaas,
Mar dat jout net in byt. Ik sei,
’k Moat nei in krantebaas.
Dan komt sa’n ding de wrâld ris yn;
Dan komt der goede ried,
Dan komt der hope op betterskip,
Hoe earsling oft ’t ek stiet.
En dêrom, hearen redakteurs,
Mocht dit ris goed beslaan,
Dan wol ik jimme dêr tenei
In plûmke wol foar jaan.
Mar nee, dat doch ik leaver net;
Ik hâld fan gjin gestreak.
Mar ’k hoopje dochs dat ’k efternei,
Al is ’t dan ek nei jier en dei,
Mei ’t folste rjucht ris skriuwe mei:
’t Is all’gear yn ’e heak!
Fryslâns Efterhoek Boer Pibe
Friesch Volksblad 2-102 (9 juny 1878)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten