Prytpraat fan in advyskommisje

Johanneke Liemburg, ôfrûne sneon yn Boalsert, lêst it rapport fan de advyskommisje:

‘It Reglemint Provinsjale Prizen hat it oer Frysktalige wurken. Dat ropt de fraach op oft de Fryske taal as sadanich foarop stean moat, of dat it giet om Fryske literatuer as keunstfoarm. Wy binne it der oer iens dat it net giet om Fryske taalbefordering as doel op himsels. De taal as keunstfoarm stiet by dizze priis foarop; dêr kin mei eksperimintearre wurde, dy mei it oarskinen stimulearje. Meartalige bondels wurde net skreaun út in draachflak foar it Frysk te fergrutsjen, mar tsjûgje fan selsbetrouwen. De wrâld is meartalich en it Frysk lit him dêr­troch net yn ’e ferdigening triuwe, mar draacht dêrtroch by oan it minsklik en yn ûntwikkeling. Wy ferwachtsje dêrom dat it boatsjen mei talen yn de takomst mear sin nimme sil en dat der mear meartalige bondels ferskine.’

Dat is, ynklusyf brike sinnen en staveringsflaters (tekst oernaam fan Henk van der Veer syn blog), in kaaipassaazje út it sjueryrapport by de Gysbert Japicxpriis 2025. De kommisje wit saneamd net wat ‘Frysktalige wurken’ betsjut. De kommisje docht dêrom krekt as ropt de formulearring in fraach op. Nammentlik de fraach oft de provinsje net wat oars bedoelde as dat der stiet. En de kommisje jout it antwurd der dalik mar by: jawis, de provinsje bedoelde eins dat de priis ornearre is foar ‘Fryske literatuer as keunstfoarm’. Mar om ien of oare ûnneispeurlike reden hat de provinsje dat net opskreaun.

Literatuer ís in keunstfoarm, dat leit yn syn definysje opsletten. Dus de formulearring ‘Fryske literatuer as keunstfoarm’ slacht om te begjinnen al nearne op. Efkes letter is der praat fan dat de 'taal as keunstfoarm' foarop stiet; likegoed flauwekul, want taal is no krekt gjin keunstfoarm. 

Mar hawar. Lit my efkes yn de brave new world fan dizze kommisje omstappe, in kommisje foar wa’t Fryske literatuer blykber ek wol yn it Hollânsk, Ingelsk of Russysk of Rotterdamsk skreaun wurde kin. Dat neamt de kommisje dan ‘eksperimintearje’ mei de keunstfoarm. Of: ‘it oarskinen stimulearje’. Ik wit net wat ‘oarskinen’ betsjut, koe it wurd net fine. Ik bin bang dat it neat betsjut.

Dan folget der noch mear ûnbegryplik prytpraat. ‘Meartalige bondels wurde net skreaun út in draachflak foar it Frysk te fergrutsjen.’ Miskien moast dêr ‘om’ stean ynstee fan ‘út'? Dan noch is it in nuvere útspraak dy’t ymplisearret dat Frysktalige bondels wól skreaun wurde om it draachflak foar it Frysk te fergrutsjen. Nee, bêste kommisje, dy bondels wurde skreaun mei it doel om keunst te meitsjen yn en mei en fan de Fryske taal.

Myn wille hat gjin ein. Meartalige bondels ‘tsjûgje fan selsbetrouwen’. Alwer sa’n ynhâldsleaze útspraak dy’t lykwols ymplisearret dat Frysktalige bondels tsjûgje fan in minderweardichheidskompleks. En it hâldt net op. ‘De wrâld is meartalich en it Frysk lit him dêr­troch net yn ’e ferdigening triuwe.’ Dus minder Frysk (mear meartaligens) is net inkeld in teken fan ‘eksperimint’ en ‘selsbetrouwen’ mar ek fan moed, fjoer, striidlust, kriich, temperamint?  

Folget noch it amen op it omen: de kommisje ‘ferwachtet dêrom’ hieltyd mear meartalich moais yn ’e Frysktalige literatuer.

En doe wie der kofje. Pfff.

.